Het is een patroon van verwoestende pijn. Veiligheid en zekerheid worden keer op keer in gevaar gebracht. Eerst geïntroduceerd als de boze stiefmoeders in Assepoester en Sneeuwwitje, hebben we nog extremere portretten van ongezonde moeder-dochter relaties, zoals in White Oleander, Flowers in the Attic of The Sixth Sense waar mevrouw Collins haar dochter Kyra vergiftigt om aandacht van anderen te krijgen. Personages die we leren haten vanwege hun psychologische en soms moorddadige gedrag en herhaald misbruik van hun kroost. Deze personages zijn dramatische voorbeelden die bedoeld zijn om een emotionele reactie en gevoelens van bescherming op te wekken bij het publiek voor de dochters die dergelijke mishandelingen hebben overleefd.
Hoe zit het met de echte ervaringen van hechtingstrauma’s? Het fenomeen dat we zien bij complexe trauma-overlevers die zich openstellen over hun ervaringen van hun moeders die minder dan liefdevol waren? In het werken met tientallen vrouwen door de jaren heen, is het duidelijk geworden dat de schade die wordt aangericht in een verbroken moeder-dochter hechting langdurige gevolgen heeft. In het boek van Dr. Karyl McBride, Will I Ever Be Good Enough?, wordt op een krachtige manier beschreven hoe dochters door patronen van verdriet en verlies gaan, waarbij ze hun eigen waarde in twijfel trekken door de gesproken en onuitgesproken boodschappen van hun moeders. Als jonge kinderen zich zorgen maken dat de scheiding van hun ouders op de een of andere manier hun schuld is, is het niet verwonderlijk dat een volwassen kind van een vervreemde moeder zich ook enigszins verantwoordelijk voelt voor de beschadigde relatie.
De verantwoordelijkheid en het verdriet die zij voelen, kunnen hen ertoe aanzetten in therapie te gaan om enige vrede te vinden met de vervreemding. Laten we eens kijken naar een aantal voorbeelden van volwassen vrouwen die vervreemd zijn van hun moeder na de pijnlijke realisatie dat de relatie ongezond, onveilig, of niet in staat om te verschuiven op een manier die voelde empowering en de moeite waard.
Kendell * is vervreemd van haar moeder voor meer dan 16 jaar. Ze verliet het ouderlijk huis toen ze 15 was, raakte op jonge leeftijd zwanger en drinkt dagelijks alcohol om haar zenuwen te kalmeren. Kendell is een toegewijde moeder voor haar vier kinderen en zegt dat ze voor hen wil zorgen op een manier zoals haar moeder dat niet kon. Als ze Kendell betrekt in haar traumawerk, erkent ze dat de geestelijke gezondheidsproblemen van haar moeder affectie verhinderden en dat haar moeder haar zag als concurrentie voor de mannen met wie ze omging, wat leidde tot conflicten en verbale of fysieke woordenwisselingen totdat Kendell het ouderlijk huis verliet. Kendell worstelt met het feit dat ze wordt vergast door haar moeder, die haar nog steeds af en toe probeert te bellen en Kendells jongere zusje heeft ingeschakeld om haar ervan te overtuigen dat het allemaal “water onder de brug is nu.”
Nicolette* viert dat ze zeven jaar nuchter is van heroïne. Ze heeft vastgesteld dat haar jeugd bestond uit kritiek van haar moeder op haar uiterlijk, gewicht en intelligentie. Nicolette’s ervaring met haar moeder geeft een patroon van manipulatie weer tijdens haar tienerjaren, waardoor ze ging geloven dat ze gebrekkig, niet geliefd en geestelijk ziek was. Ze trouwde met een man die haar controleerde en leed aan verschillende verslavingen, totdat ze kon scheiden toen de relatie gewelddadig werd. Hoewel Nicolette vrijwillig aan ontwenningsprogramma’s deelnam om beter te worden, beschuldigde haar moeder haar van een terugval tijdens haar hele ontwenningsperiode, waarbij ze haar zelfs fysiek mishandelde en Nicolette liet arresteren onder valse beschuldigingen vanwege haar gestigmatiseerde etiket als een voormalige drugsverslaafde. Nicolette worstelde om zich los te maken van de familiebanden, ondanks het misbruik, en geloofde dat ze harder moest werken om de liefde van haar moeder en andere familieleden te verdienen. Ze is nu vier jaar van haar familie vervreemd en vraagt zich 1-2 keer per jaar af of ze niet meer had kunnen doen.
Sophia’s* vader kwam als tiener weer met haar in contact en stierf niet lang daarna aan een zeldzame vorm van kanker. Sophia werd opgevoed door een moeder die worstelde met armoede, geestelijke gezondheid en drugs, en moest voor zichzelf en haar jongere broer zorgen in hun landelijke opvoeding. Sophia was vastbesloten om onafhankelijk te worden, op zichzelf te gaan wonen en een carrière als hulpverlener na te streven. Sophia worstelt momenteel met grote angsten en de behoefte aan controle. Ze houdt niet van verandering en vindt zichzelf op het randje en reactief bij het anticiperen op de uitreikingen van haar vervreemde moeder elke vakantie. Ze worstelt met perfectionistische neigingen en rigide denken. Sophia’s doel is stabiliteit voor haarzelf en haar familie en ze houdt er een sterke overtuiging op na om vervreemd te blijven van haar moeder. Sophia gaat er prat op andere betekenisvolle relaties op te bouwen die ondersteunend en liefdevol aanvoelen.
Elk verhaal van deze vrouwen is uniek en eigen, maar toch hebben ze iets gemeen, de rouw- en verliespatronen die samenhangen met de verbroken moeder-dochterrelatie. Sommige dochters vragen zich af of ze meer hadden kunnen doen om de relatie met hun moeder te redden of te herstellen. Anderen zijn boos en vastbesloten om niet zoals hun moeder te zijn. Hun therapeutisch werk zou kunnen beginnen met het in vraag stellen van hun eigen rol of daden. Of misschien hebben ze zorgen over andere relaties in hun leven. Ze kunnen werken aan de kernovertuigingen van het gevoel niet geliefd te zijn, niet waardig, of een mislukking in de overtuiging dat ze niet in staat waren om de liefde of genegenheid van hun moeder te verdienen. En uiteindelijk, met de tijd, kunnen ze hun identiteit herdefiniëren zonder een moeder in hun leven, en hun sterke punten en grenzen omarmen om gezonde, zinvolle relaties met anderen te ondersteunen.
Estrangement Energy, wat ik het proces noem voor individuen die dit diepere werk doen, kan uitputtend aanvoelen. Dit is het patroon dat ik in de loop der jaren bij veel cliënten heb gezien.
– Er is een cyclus van misbruik of patronen van negatief gedrag die al jaren plaatsvinden tussen dochters en hun moeders.
– De cyclus van negatieve interacties draagt bij aan hoe de dochter haar eigenwaarde meet.
– Men vraagt zich af of dit patroon ooit zal verschuiven, verbeteren of ten goede veranderen, vooral wanneer de dochter zich ervan bewust is dat andere moeder-dochterrelaties er anders uitzien dan de hare.
– De relatiebreuk vindt plaats wanneer de dochter er genoeg van heeft. Ze neemt stappen om zich te distantiëren van de pijn of het misbruik dat in de relatie wordt ervaren.
– Met ruimte of op aandringen van anderen in haar leven wordt de dochter ertoe aangezet de relatie te verbreken, deze als “giftig” te bestempelen en te vervreemden.
– De dochter heeft de neiging therapie te zoeken nadat de vervreemding heeft plaatsgevonden of aan de gang is, als reactie op de immense pijn, pijn en rouwreacties die het gevolg zijn van de vervreemding.
– Rouw en verlies gevolgd door nieuwe identiteitsontwikkeling vindt plaats in een therapeutische omgeving of door zelfontdekking in de loop van de tijd.
– Er ontstaat een nieuw zelfbesef, met dieper werk aan eigenwaarde gerelateerd aan kernovertuigingen van beminnelijk en waardig zijn in relaties.
– De vervreemding-energiecyclus kan worden getriggerd om door te gaan als de huidige relaties de vervreemde moeder-dochterrelatie weerspiegelen, wat leidt tot hervatting van het in twijfel trekken van eigenwaarde.