Zijne Heiligheid Oecumenische Patriarch Bartholomeüs is de 270ste opvolger van de apostel Andreas en spiritueel leider van 300 miljoen orthodoxe christenen wereldwijd. Sinds hij op 2 november 1991 de oecumenische troon besteeg, heeft hij onvermoeibaar de visie van zijn troonsbestijging nagestreefd: geestelijke heropleving, orthodoxe eenheid, christelijke verzoening, interreligieuze verdraagzaamheid en coëxistentie, bescherming van het milieu en een wereld verenigd in vrede, gerechtigheid, solidariteit en liefde.
Als oecumenisch patriarch van Constantinopel heeft Bartholomeüs de Kerk op vele fronten geholpen zich uit te breiden. Door middel van dialoog en visitaties heeft hij de orthodoxe betrekkingen met de rooms-katholieken, lutheranen, baptisten en anderen sterk verbeterd. Zijne Heiligheid heeft een zeer actieve rol gespeeld in het postcommunistische Oost-Europa door de contacten en betrekkingen met verschillende orthodoxe nationale kerken te versterken en door rechtstreekse bezoeken aan verschillende orthodoxe naties, waaronder Rusland.
De Oecumenische Patriarch Bartholomeüs, in Europa bekend als de “Groene Patriarch”, heeft onder alle religieuze leiders het voortouw genomen in zijn zorg voor het milieu. Zijne Heiligheid heeft seminars en dialogen geïnitieerd om de noodzaak te bespreken van de mobilisatie van morele en spirituele krachten om harmonie te bereiken tussen de mensheid en de natuur.
Als leider van de Orthodox Christelijke Kerk vertegenwoordigt Zijne Heiligheid de stem en de zorgen van een lang lijdend, maar snel groeiend geloof. Orthodoxe Kerken winnen aanhang over de hele wereld, maar vooral in de ontwikkelde wereld, waar mensen zich in recordaantallen tot de Orthodoxie wenden omdat zij daarin de eenvoudige vrede, liefde en verlossing vinden waarnaar zij op zoek waren.
Orthodox Christendom herleeft ook in pas bevrijde landen waar in recente tijden enkele van de ergste religieuze vervolgingen in de geschiedenis hebben plaatsgevonden. In de eerste decennia van deze eeuw werden hele orthodoxe bevolkingsgroepen verdreven uit geboortestreken die zij eeuwenlang hadden gekend. Kort na zijn troonsbestijging in 1991 reisde de Oecumenische Patriarch door de orthodoxe wereld en bracht een boodschap van herstel en hernieuwde hoop. Hij is een levende getuige voor de wereld van de pijnlijke en verlossende strijd van de Orthodoxie voor godsdienstvrijheid en de aangeboren waardigheid van de mensheid.
Als inwoner van Turkije biedt de persoonlijke ervaring van Oecumenisch Patriarch Bartholomeus hem een uniek perspectief op de voortdurende dialoog tussen de christelijke en de islamitische wereld. Hij heeft een waardevolle bijdrage geleverd aan het oplossen van wereldwijde conflicten en aan vredesopbouw, zoals in het geval van het voormalige Joegoslavië. De Oecumenische Patriarch heeft hardnekkig gewerkt aan verzoening tussen katholieke, islamitische, joodse en orthodoxe gemeenschappen in de regio en over de hele wereld.
Zijne Heiligheid is diep begaan met het uitdragen van het religieuze belang van bescherming en behoud van het milieu. Hij heeft Prins Philip ontvangen en met hem een conferentie over het milieu gesponsord aan de Theologische School van Halki. Hij heeft de eerste dag van september ingesteld als gelegenheid voor een jaarlijkse Boodschap over de bescherming van de schepping, en diezelfde dag ingesteld als gebedsdag in het Oecumenisch Patriarchaat en in de gehele orthodoxe wereld.
Zijne Heiligheid Oecumenisch Patriarch Bartholomeus werd geboren op 29 februari 1940, in het dorp Aghioi Theodoroi op het Egeïsche eiland Imvros (Turkije), als zoon van Christos en Meropi Archontonis, die hem Demetrios doopten. Zijn vader was barbier en eigenaar van een koffiehuis.
Na zijn studies in Imvros en Constantinopel, schreef hij zich in aan de befaamde Theologische School van Halki, waar hij in 1961 met grote onderscheiding afstudeerde. Hij werd onmiddellijk tot het heilige diaconaat gewijd op 13 augustus 1961 in de Metropolitaanse kathedraal van Imvros door zijn ouderling, de toenmalige Metropoliet van Imvros en Tenedos en later Metropoliet van Eliopolis en Chalcedon, Meliton. Hij kreeg de naam Bartholomeus. Van 1961 tot 1963 vervulde hij zijn militaire plicht als officier in de Turkse legerreserve.
Van 1963-68 volgde hij postdoctorale studies, met een beurs van het Oecumenisch Patriarchaat, aan het Pauselijk Oriëntaals Instituut van de Gregoriaanse Universiteit in Rome. Hij promoveerde er in het kerkelijk recht op een proefschrift: “Over de codificatie van de heilige canons en canonieke voorschriften in de Orthodoxe Kerk”. Hij vervolgde zijn studie aan het Oecumenisch Instituut in Bossey, Zwitserland en aan de Universiteit van München, waar hij zich specialiseerde in kerkelijk recht. Hij spreekt vloeiend zeven talen – Grieks, Engels, Turks, Italiaans, Latijn, Frans en Duits. Hij publiceerde vele artikelen en is stichtend lid van de “Vereniging voor Rechtvaardigheid voor de Oosterse Kerken”, waarvan hij vice-voorzitter was.
Toen hij in 1968 naar Constantinopel terugkeerde, werd hij benoemd tot assistent-deken van de Heilige Theologische School van Halki en op 19 oktober 1969 werd hij door zijn geestelijke vader tot het Heilig Priesterschap gewijd. Zes maanden later verhief Zijne Heiligheid Oecumenisch Patriarch Athenagoras pater Bartholomeüs tot het ambt van Archimandriet in de Patriarchale Kapel van Sint-Andreas.
Toen Dimitrios in 1972 tot Oecumenisch Patriarch werd gekozen, richtte hij zijn Patriarchaal Bureau op en benoemde de jonge Archimandriet Bartholomeüs tot directeur hiervan. Op eerste kerstdag 1973 werd vader Bartholomeüs tot bisschop gewijd en benoemd tot Metropoliet van Philadelphia (Klein-Azië). Hij bleef aan het hoofd van het Persoonlijk Patriarchaal Bureau tot zijn troonsbestijging als Metropoliet van Chalcedon op 14 januari 1990. In juli 1990 vergezelde hij Patriarch Dimitrios bij diens historische 27-daagse bezoek aan de Verenigde Staten als diens belangrijkste adviseur en administrateur.
In januari 1991 leidde Metropolitan Bartholomew de Orthodoxe delegatie bij de Zevende Algemene Vergadering van de Wereldraad van Kerken in Canberra, Australië. Op deze bijeenkomst nam hij een leidende rol op zich bij het formuleren van orthodoxe bezwaren tegen het feit dat de Wereldraad theologisch afweek van essentiële orthodoxe overtuigingen. Maar in tegenstelling tot sommige andere orthodoxe kerkleden is hij een groot voorstander geweest van het onderhouden van uitgebreide contacten met andere kerken. Sinds 1975 is hij lid van de Faith and Order Commission van de WCC en bekleedde acht jaar lang de positie van vice-voorzitter.
Tien jaar lang stond hij wijlen Oecumenisch Patriarch Dimitrios trouw terzijde als een van diens naaste vertrouwelingen. Hij stond hem bij in elk facet van zijn patriarchale ambt en won daardoor al vroeg de onverdeelde liefde en achting van de overleden patriarch. Op 22 oktober 1991 werd Zijne Heiligheid door de genade Gods unaniem gekozen tot Aartsbisschop van Constantinopel, Nieuw Rome en Oecumenisch Patriarch, na het overlijden van Patriarch Dimitrios op 2 oktober 1991.
Nadat hij zijn eerste jaar op de Oecumenische Troon had volbracht, begon Zijne Heiligheid in 1992 met zijn officiële buitenlandse bezoeken aan Mt. Athos en de Kerk van Kreta. In 1993 bezocht hij het klooster van St. Catharina op de berg Sinaï, de patriarchaten van Alexandrië, Antiochië, Rusland, Servië, Roemenië en Bulgarije, de Lutherse Kerk van Zweden, het orthodoxe aartsbisdom van Zweden en Scandinavië, de rooms-katholieke en evangelische kerken van Duitsland en het orthodoxe aartsbisdom van Duitsland.
In mei 1993 werd de Oecumenische Patriarch te Brussel uitgenodigd voor een ontmoeting met Jacques Delors, Voorzitter van de Commissie van de Europese Unie en in 1994 werd hij uitgenodigd het woord te voeren tijdens de plenaire vergadering van het Europees Parlement. Later dat jaar sprak hij de 6e Algemene Vergadering van de Wereldconferentie over Religie en Vrede toe in Riva del Garda, Italië.
In 1995 bracht hij een bezoek aan Zijne Zaligheid de Patriarch van de Ethiopische Kerk en de Orthodoxe Kerk van Jeruzalem. Bij dit bezoek werd hij ontvangen door de belangrijkste politieke persoonlijkheden van de Staat Israël, Ezer Weizman en Yitzhak Rabin, alsmede door PLO-voorzitter Yasser Arafat. Andere officiële bezoeken werden gebracht aan de Orthodoxe Kerk van Finland, de 1000e verjaardag van het Christendom in Noorwegen, internationale en interreligieuze Ecologische Topconferenties in Japan en Engeland en de Orthodoxe Missie van Korea. Ook Frankrijk, waar hij een ontmoeting had met president Jacques Chirac, het orthodoxe aartsbisdom van Frankrijk, alle rooms-katholieke hiërarchen die in Lourdes bijeen waren en werd uitgenodigd het woord te voeren tijdens de plenaire vergadering van de U.N.E.S.C.O.
Van 27-30 juni 1995 bezocht hij Zijne Heiligheid Paus Johannes Paulus ll en de Kerk van Rome tijdens hun patroonsfeest, waarbij hij het besluit van het Oecumenisch Patriarchaat bekend maakte om de broederlijke communicatie en samenwerking met de Rooms-Katholieke Kerk voort te zetten.
In september 1995 zat hij de vieringen op Patmos voor ter gelegenheid van de 1900e verjaardag sinds de opname van de Apocalyps van Sint Jan. Bij deze gelegenheid riep hij uit tot 1) de Heilige Vergadering van de Hoofden van de Orthodoxe Kerken, die een boodschap verspreidde aan de gehele wereld, 2) een internationaal milieusymposium met de nadruk op de oceanen, en 3) een internationale wetenschappelijke bijeenkomst over het Heilige Boek van de Openbaring.
In december 1995 bracht hij een wederkerig bezoek aan de Aartsbisschop van Canterbury alsmede aan het Orthodoxe Aartsbisdom van Thyateira en Groot-Brittannië. Daarna bracht hij een bezoek aan Zwitserland en aan de Wereldraad van Kerken, de Lutherse Wereldfederatie, de Wereldalliantie van Hervormde Kerken en het Internationaal Comité van de Olympische Spelen, waar hij een voorstel deed om de Olympische Spelen in de Balkan nieuw leven in te blazen, en het Centrum voor Europees Onderzoek in Lausanne. Eind 1996 bezocht hij de verre eparchieën van Australië en Nieuw-Zeeland.
Het Oecumenisch Patriarchaat bevindt zich op het kruispunt van Oost en West, waardoor het een uniek perspectief heeft op de religies en culturen van de wereld. Oecumenisch patriarch Bartholomeus heeft de dialoog tussen het christendom, de islam en het jodendom bevorderd en heeft de hand uitgestoken naar het Verre Oosten. In 1996 bracht hij het allereerste bezoek van een oecumenisch patriarch aan Hongkong en stichtte er een orthodox aartsbisdom, de allereerste officiële aanwezigheid in China sinds de Tweede Wereldoorlog.
Met het Vlatadon-initiatief heeft hij een waardevolle bijdrage geleverd aan verzoening en vrede tussen de Balkanvolkeren, zoals in het geval van Bosnië, en samen met patriarch Pavle van de Servisch-orthodoxe kerk heeft hij gewerkt aan de bevordering van samenwerking tussen katholieke, moslim- en orthodoxe gemeenschappen in het voormalige Joegoslavië. Hij was mede-organisator van de Conferentie voor Vrede en Tolerantie in Istanbul in 1994, waar christenen, moslims en joden bijeenkwamen. In aansluiting op een nog eerdere interreligieuze conferentie in Bern, Zwitserland, bracht de conferentie de Bosporus-verklaring uit, waarin nog eens werd herhaald: “Een misdaad begaan in naam van de godsdienst is een misdaad tegen de godsdienst”. Hij volgde deze initiatieven in de daaropvolgende jaren met daden, en reisde in september 2000 naar Bahrein om de dialoog verder te bevorderen.
Sinds de tragedie van 11 september heeft Zijne Heiligheid Bartholomeüs onvermoeibaar gereisd om het schrikbeeld van het internationale terrorisme aan te pakken en interreligieuze communicatie en actie te bevorderen. Eind december 2001 was hij samen met de voorzitter van de Europese Commissie, Roman Prodi, voorzitter van een belangrijke interreligieuze bijeenkomst over “De vrede van God in de wereld” in Brussel, waaraan belangrijke religieuze leiders uit het christendom, de islam en het jodendom deelnamen. De aanwezigen ondertekenden de Verklaring van Brussel, waarin onder meer het volgende staat: “Het is de verantwoordelijkheid van religieuze leiders om te voorkomen dat religieuze vurigheid wordt gebruikt voor doeleinden die vreemd zijn aan haar rol”. Bovendien veroordeelde zij geweld, terrorisme of mishandeling van mensen als geen religieuze rechtvaardiging hebbend en in strijd met de geest van vrede en gerechtigheid.
Op 12 januari 2002 ging Zijne Heiligheid naar Iran en sprak het ministerie van Buitenlandse Zaken toe over “De bijdrage van religie aan de totstandbrenging van vrede in de hedendaagse wereld.”
De rol van Oecumenisch Patriarch Bartholomeus als de belangrijkste spirituele leider van de orthodox-christelijke wereld en als overgangsfiguur van mondiaal belang wordt met de dag belangrijker. Samen met zijn inspirerende inspanningen voor godsdienstvrijheid en mensenrechten behoort hij tot ’s werelds belangrijkste apostelen van liefde, vrede en verzoening voor de mensheid.