Jeziora Ameryki Południowej

Gleby

Na kontynencie południowoamerykańskim można znaleźć ponad 20 różnych regionów glebowych, co jest wynikiem jego historii geologicznej, topografii, klimatu i roślinności. Trzy główne grupy odpowiadają trzem podstawowym regionom lądowym kontynentu – nizinom, wyżynom i Andom.

Niska naturalna żyzność jest charakterystyczną cechą gleb w wilgotnych regionach tropikalnych Ameryki Południowej. Około połowa gleb na tym kontynencie składa się z nieskonsolidowanych i ubogich w składniki odżywcze osadów (np, kaoliny i piaski kwarcowe) osadzonych w dorzeczach rzek, latosoli (czerwonych gleb wypłukanych z krzemionki i zawierających szczątkowe stężenia seskwioksydów żelaza i glinu), czerwono-żółtych bielic (kwaśnych gleb z bielonym górnym poziomem lub warstwą, które są ubogie w wapno) i regosoli (gleb azonalnych składających się głównie z niedoskonale skonsolidowanego materiału i mających złożoną morfologię). Około jednej piątej powierzchni kontynentu pokrywają różnego rodzaju gleby jałowe, na których rolnictwo jest ryzykowne bez nawadniania. Inne regiony, stanowiące około 10 procent całkowitej powierzchni, są słabo odwodnione, a ich gleby to: gleby płowe (gleby gliniaste, w których podłoże jest niebieskoszare, na ogół lepkie i często pozbawione struktury z powodu nadmiernej wilgotności), lateryty gruntowe, grumosole (gleby z dużą zawartością rozszerzających się glin) lub planosole (typ gleby występujący w klimacie wilgotnym, w którym rozpuszczalne sole i minerały są wymywane z górnych warstw i cementowane lub zagęszczane na niższym poziomie). W Andach zbocza są często strome, a litosole (płytkie gleby składające się z niedoskonale zwietrzałych odłamków skalnych) są bardzo liczne, stanowiąc kolejne 10 procent powierzchni kontynentu. W dolinach międzyandyjskich i na niektórych pogórzach można jednak znaleźć gleby eutroficzne (naniesione przez jeziora i zawierające dużo substancji odżywczych, ale często płytkie i narażone na sezonowy niedobór tlenu).

Gleby żyzne rozciągają się zatem tylko na około 10 procent powierzchni Ameryki Południowej. Najważniejsze z nich to brunizmy (głębokie, ciemno zabarwione gleby prerii, powstałe z naniesionych przez wiatr lessów), gleby kasztanowe i żelaziste gleby tropikalne. Na niskich pasmach nadmorskich, u podnóża zachodnich Andów oraz na pobliskich równinach i tarasach Kolumbii i Ekwadoru, gleby składają się głównie z czerwono-żółtych latosoli, bielic i gleb aluwialnych. Gleby w południowej Brazylii i Urugwaju składają się z brunizemów, czerwonawych gleb preriowych i planosoli. Argentyńska Pampa, największy żyzny obszar na kontynencie, jest jednolicie pokryta tzw. lessem pampeańskim, który jest wapienny, bogaty w minerały i zmieszany z osadami wulkanicznymi. Mniej bogate gleby występują na wyżynach północno-wschodniej i środkowej Brazylii, składające się głównie z piaszczystych regosoli na północy i czerwonych latosoli na południu.

Rozwój rolnictwa w Ameryce Południowej ściśle odzwierciedla rozmieszczenie gleb według ich żyzności. Jest on w większości ograniczony do wschodnich równin średnich szerokości geograficznych, na których koncentruje się produkcja zbóż i wypas bydła; do subtropikalnych i umiarkowanych części Andów, od Kolumbii do Chile, gdzie ma miejsce wypas i uprawia się różne rośliny; oraz do wschodniej i południowo-wschodniej Brazylii, gdzie uprawia się kawę, kakao, soję i trzcinę cukrową, podczas gdy wewnętrzne płaskowyże są przeznaczone na wypas bydła.

Erozja gleby spustoszyła dużą część kontynentu. Według niektórych szacunków, w kilku krajach połowa lub więcej obecnej powierzchni gruntów ornych została poważnie uszkodzona lub zrujnowana przez złe zarządzanie gruntami. W Andach ziemia, która kiedyś dawała wysokie plony pszenicy, jest obecnie porzucona. Lasy górskie są nadal wycinane pod wypas bydła i uprawę, co znacznie przyspiesza erozję i rujnuje glebę w regionie na wiele lat po tym wydarzeniu. Na obszarach o stosunkowo płaskim terenie szkody w glebie są mniej dotkliwe. W większości krajów przeprowadzono kampanie na rzecz ochrony lub odbudowy gleby.