Meer dan ooit zijn onze kleren van plastic gemaakt. Alleen al het wassen ervan kan de oceanen vervuilen.

Het is geen geheim dat te veel van de plastic producten die we gebruiken in de oceaan terechtkomen. Maar u bent zich misschien niet bewust van een belangrijke bron van die vervuiling: onze kleren.

Polyester, nylon, acryl en andere synthetische vezels – allemaal vormen van plastic – vormen nu ongeveer 60 procent van het materiaal waaruit onze kleren wereldwijd zijn gemaakt. Synthetische plastic vezels zijn goedkoop en uiterst veelzijdig, en zorgen voor stretch en ademend vermogen in athleisure, en warmte en stevigheid in winterkleding.

Deze vezels dragen op een subtiele maar doordringende manier bij aan de plasticvervuiling van de oceaan: De stoffen die ze maken – samen met synthetisch-natuurlijke mengsels – lekken uit in het milieu gewoon door gewassen te worden. De schattingen lopen uiteen, maar het is mogelijk dat een enkele lading wasgoed honderdduizenden vezels uit onze kleren in de watervoorziening kan laten vrijkomen.

En deze minuscule vezels – minder dan 5 millimeter lang, met diameters gemeten in micrometers (een-duizendste millimeter) – kunnen uiteindelijk de oceaan bereiken. Daar voegen ze toe aan de micro-plastic vervuiling die zich ophoopt in de voedselketen en wordt opgenomen door allerlei zeedieren, en zelfs door ons. Het grootste deel van het plastic dat zich in de oceaan bevindt, in termen van aantal stukken, is niet in de vorm van hele producten zoals bekers of rietjes, maar in plaats daarvan afgebroken snippers plastic.

“Denk na over hoeveel mensen hun kleren dagelijks wassen, en hoeveel kleren we allemaal hebben,” zegt Imogen Napper, een mariene wetenschapper aan de Universiteit van Plymouth die co-auteur was van een studie uit 2016 over de plastic vezels die van onze kleding afvallen. “Zelfs als we rondlopen en onze kleren niet wassen, vallen er kleine vezels af. Het is overal.”

Wereldwijd zijn er nu krachtige inspanningen om het gebruik van sommige producten die in de oceanen terechtkomen, zoals plastic bekers en boodschappentassen, te verminderen. (Misschien heb je gehoord van plastic rietjes verbod.) Als we oplossingen zoeken voor het algemene probleem van plastic vervuiling, moeten we erkennen dat onze kleding is een groot deel van het probleem en zal moeten deel uitmaken van de oplossing ook.

Moveel van de microplastic probleem is een plastic kleding probleem

Kijk eens naar de pluisjes die je verzamelt in de droger. Dat pluizen zijn kleine stukjes draad van uw kleding die losgeraakt zijn en opgevangen worden door een gaasfilter.

Ook synthetische vezels komen los in de was – maar ze zijn zo klein, en er zit geen filter in de machines om ze op te vangen. In plaats daarvan gaan deze kleine plastic vezels naar rioolwaterzuiveringsinstallaties, die vaak geen filters hebben die fijn genoeg zijn om ze op te vangen. (En als ze die wel hebben, kunnen de vezels terechtkomen in een ander bijproduct van rioolwater: kunstmest). Behandeld afvalwater wordt vervolgens vaak gedumpt in rivieren of de zee, plastic kledingvezels met zich meevoerend, zoals een studie uit 2011 vond.

In 2016 ontwierpen Napper en een collega een test om te zien hoeveel van deze vezels in de was konden worden afgeworpen. Ze rustten een Whirlpool voorlader wasmachine uit met een speciaal filter om minuscule vezels op te vangen. Zij testten stukken van drie soorten stof: een T-shirt van een polyester-katoenmix, een polyester hoodie, en een acryl trui. Na een paar wasbeurten (alle kledingstukken geven meer af als ze gloednieuw zijn), gaf de acrylstof het meeste af, gevolgd door de polyester, en dan de poly-katoenmix.

“We ontdekten dat in een typische wasbeurt, 700.000 vezels kunnen loskomen,” zei Napper. Andere studies komen met andere schattingen. Uit een artikel uit 2011 bleek dat 1.900 vezels kunnen vrijkomen bij het wassen van één synthetisch kledingstuk; een andere studie schatte dat 1 miljoen vezels kunnen vrijkomen bij het wassen van polyester fleece.

Het is moeilijk om de exacte hoeveelheid plastic vervuiling per lading vast te stellen, omdat er zoveel variabelen zijn die kunnen bijdragen aan het al dan niet vrijkomen van vezels: kledingconstructie, gebruikte materialen, watertemperatuur, type wasmiddel, wasverzachter, hoe vol de machine is, enzovoort. Uit één onderzoek bleek dat wasmachines met een bovenlader zeven keer zoveel microvezels afgeven als voorladers.

En zelfs als de hoeveelheid plastic die per lading wordt afgegeven klein is, gemeten in milligrammen, telt het op. Een artikel in Environmental Science and Technology schatte dat “een bevolking van 100.000 mensen elke dag ongeveer 1,02 kilogram vezels zou produceren.” Dat is 793 pond per jaar aan individuele, piepkleine plastic scherven.

En een deel daarvan zal de oceaan bereiken. “Een groot deel wordt opgevangen door rioolwaterzuiveringsinstallaties, maar zelfs het kleine deel dat daar doorheen valt, hoopt zich op”, zegt Napper. En als plastic eenmaal in het oceaanmilieu zit, “is er geen effectieve manier om het te verwijderen.”

Deze minuscule plastic deeltjes kunnen hun weg vinden naar het dieet van zeeleven en zich ophopen in de voedselketen.

Microplastics kunnen op zichzelf al giftig zijn voor dieren in het wild, maar ze kunnen ook werken als sponzen, die andere giftige stoffen in het water opnemen. Erger nog, ze kunnen worden ingeslikt door allerlei zeedieren en zich ophopen in de voedselketen. Uit een recente studie bleek dat ongeveer 73 procent van de vissen die in het noordwestelijk deel van de Atlantische Oceaan op mid-oceaan diepte werden gevangen, microplastic in hun maag hadden. Zelfs de dieren die in de Mariana Trench leven, het diepste deel van de oceaan, eten microvezels.

“We weten heel weinig over de effecten van microvezels op de gezondheid van niet-menselijke dieren en mensen,” legde Mary Catherine O’Connor, een verslaggever bij Ensia, onlangs uit in een uitstekende serie over plasticvervuiling door microvezels. “Maar wat we wel weten suggereert een behoefte aan aanvullend onderzoek.”

Het lijkt erop dat waar wetenschappers ook kijken, ze plastic vezels vinden die het milieu vervuilen. Vaak zijn plastic textielvezels de dominante bron van plasticvervuiling die in onderzoeken wordt aangetroffen. Plastic vezels zijn gevonden in het sediment rond stranden, in mangrovebossen en in ijs op de Noordpool – zelfs in producten die we eten en drinken. “De gemiddelde persoon krijgt per jaar meer dan 5.800 deeltjes synthetisch afval binnen”, zo blijkt uit een recent artikel in PLOS. En de meeste van die deeltjes zijn plastic vezels.

Een studie uit 2017 naar microplasticvervuiling langs de oevers van de Hudson-rivier in de staat New York ontdekte dat de rivier elke dag ongeveer 150 plastic miljoen microvezels naar de Atlantische oceaan transporteert. Het is moeilijk te zeggen of deze vezels de rivier zijn binnengekomen vanuit afvalwaterzuiveringsinstallaties of afvloeiing van stormwater, of gewoon vanuit de lucht naar beneden zijn gedreven, maar, zoals Napper zegt: “Het is overal.”

Het is moeilijk te zeggen hoeveel microplastics uit textiel bijdragen aan het totale plasticvervuilingsprobleem in de oceaan.

Omdat microplastics zo klein zijn – en veel van hen diep in de oceaan, of op de oceaanbodem terechtkomen – is het moeilijk om een nauwkeurige telling van hen te krijgen. Dat gezegd hebbende, schatte een rapport van 2017 van de Internationale Unie voor het behoud van de natuur dat ongeveer 35 procent van de microplastics die in de oceaan terechtkomen, via het synthetische textiel komen. Het onderstreepte ook hoe dit een wereldwijd probleem is: synthetisch textiel komt vaker voor in ontwikkelingslanden, die vaak geen robuuste afvalwaterzuiveringsfaciliteiten hebben om ze eruit te filteren.

Ongeacht het exacte aandeel, “ongetwijfeld,” schrijft Flavia Salvador Cesa, een microplastics-onderzoeker aan de Universiteit van São Paulo, in een e-mail, “vezels leveren een belangrijke bijdrage aan plasticvervuiling.”

En vergeet niet: Plastic kan er honderden jaren, mogelijk millennia, over doen om af te breken. Het plastic dat we nu in de oceaan gooien, zal generaties lang achterblijven.

Dus wat kunnen we er aan doen?

Het lijkt misschien alsof er een gemakkelijke oplossing is voor het probleem van onze kleren die plastic afgeven: Koop gewoon natuurlijke vezels, of minder kleding in het algemeen.

Maar het zou geen luxe moeten zijn om milieubewust te zijn. Vaak is synthetische kleding betaalbare kleding.

Om een oplossing werkbaar te laten zijn, moet deze “voor iedereen toegankelijk zijn”, zegt Napper. Maar al te vaak is een milieubewuste consument een welgestelde consument. We kunnen niet van iedereen verwachten dat ze rietjes van roestvrij staal of glazen waterflessen gaan kopen. Het is ook een klasse-dove boodschap om erop aan te dringen dat iedereen biologisch katoen, wol of hennep draagt (en natuurlijke stoffen kunnen het milieu ook op andere manieren belasten, zoals door de enorme hoeveelheden water die nodig zijn om ze te produceren).

De oplossingen moeten meer systemisch zijn. En ze kunnen beginnen met onze wasmachines.

“Wasmachines moeten worden ontworpen om de uitstoot van vezels in het milieu te verminderen; op dit moment zijn ze dat niet,” zegt Mark Browne, een milieuwetenschapper aan University College Dublin die bewijs heeft gevonden van microvezelvervuiling afkomstig van afvalwaterzuiveringsinstallaties. Momenteel werkt Napper aan een project waarin wordt onderzocht of vezelfilters voor wasmachines een haalbare oplossing zijn.

Textielfabrikanten zouden ook stoffen kunnen ontwerpen die minder afgeven, kledingbedrijven zouden ze kunnen gebruiken, en consumenten zouden bewuster kunnen zijn.

“We weten nog steeds weinig over hoe we de milieueffecten van het wassen van onze kleren kunnen minimaliseren,” zegt Cesa. Maar er zijn twee algemene aanbevelingen voor consumenten: Koop minder kleren, en “was alleen als het nodig is.”

Bekijk alle verhalen in De Goederen