Vorig jaar verkocht Lipton 58 miljoen individuele pakjes van zijn soep- en dipsoepmix met uiensmaak. Zelfs als je het gebruik in het incidentele vlees of bijgerecht meerekent, is dat een hoop dip. Je vraagt je af of deze uiendip – waarvan de kwaliteit misschien meer afhangt van nostalgie dan van zijn eigen verdienste – vandaag zou zijn uitgevonden, zou hij dan nog even populair zijn? Of is het de begunstigde van een reeks Gladwelliaanse omstandigheden die vandaag de dag aantoonbaar onmogelijk na te maken zijn?
Het is moeilijk om je een reeks gebeurtenissen voor te stellen die zo fortuinlijk is als die welke Lipton en zijn uiendip hebben gekregen.
In 1954, twee jaar nadat Lipton’s gedehydrateerde soepmix werd geïntroduceerd, creëerde iemand (zijn identiteit blijft onbekend) de uiensoep en zure room combo. “Omdat het in de begindagen heel vaak California Dip werd genoemd, geloven we dat het een huisvrouw in Californië was, maar dat is zoveel als we weten,” zei Brian Critz, een marketingdirecteur bij Unilever, het moederbedrijf van Lipton.
Lipton’s was echter niet de eerste California Dip. Eerdere recepten combineerden roomkaas en Roquefort met Californische Sauterne wijn, mayonaise, zout, Worcestershire saus, cayenne, en knoflookzout. Maar met slechts twee ingrediënten was het recept uit 1954 vier keer makkelijker dan zijn kaasachtige tegenhanger. En in de naoorlogse gloed van de jaren 1950, troefde gemak identiteitsdiefstal af.
De nieuwe Californische dip was een publiekslieveling, een feestnietje, en een statussymbool geserveerd op een zilveren schaaltje. Zoals Jean Anderson beschrijft in The American Century Cookbook: “Het nieuws over de nieuwe dip verspreidde zich sneller door Los Angeles dan een ravijnbrand, kranten drukten het recept, de verkoop van uiensoepmix steeg explosief, en Lipton-managers, een continent verderop in New Jersey, waren extatisch.”
Wat er daarna gebeurde zou niemand moeten verbazen.
Lipton zette een enorme promotiecampagne op touw met California Dip in de hoofdrol. Ze sponsorden Arthur Godfrey’s populaire radio- en televisieprogramma Talent Scouts, een showcase voor nieuwe sterren als Tony Bennett en Patsy Cline. (Godfrey, de gastheer van de show, nam deel aan de reclames en gaf zijn eigen memorabele optredens. Het was zo effectief dat de nieuwszenders naar het product verwezen als “the Arthur Godfrey Dip,” of de onofficiële Americone Dream. (Archieven van AGTS zijn uiterst zeldzaam. CBS noch Lipton konden een clip van de dip vinden, maar geniet in plaats daarvan van zijn vier minuten durende soepsoliloquy.)
Naast TV en radio, plaatste het bedrijf kleurrijke spreads in kranten en tijdschriften, deelde handkaarten uit aan winkeliers, creëerde kookboeken, en, beginnend in 1958 – na het opsporen van het recept en het perfectioneren ervan – drukten ze het op elke doos, waar het blijft staan naast de tweede en derde meest populaire recepten.
Het was de eerste keer dat Lipton zijn product als ingrediënt gebruikte, en het succes leidde tot spin-offs. Recepten voor Garnalen California Dip, Vegetable California Dip, California Dip Deviled Eggs en, in een geheel jaren ’60 interpretatie van “een aantal buitenlandse intriges,” Lipton California Dip Hindustani, Lipton California Dip à la Grecque, Lipton California Dip Mexicano, en Lipton California Dip à la Russe overspoelden de party scene. Meer dip-geïnspireerde recepten geschikt voor een jetsetting menigte waren onder meer Acapulco Quesadillas, Spaghetti Bravissimo, Pago Pago Tidbits, en Delish-Kebabs.
Verrassend genoeg waren verwijzingen naar de “Franse” factie van uiendip door Lipton zeldzaam. In het decembernummer 1959 van Better Homes and Gardens, stond een advertentie voor de soepmix van het merk met de kop: “Alleen van LIPTON … een klassieke Franse uiensoep die ook gala party dips maakt!” De meest Frans-gerelateerde gerechten die ik kon vinden waren een recept voor Lipton Fondue America, dat – voor wie nieuwsgierig is – Lipton Uiensoepmix combineert met vier kopjes tomatensap, vier theelepels citroensap, en een pond Amerikaanse kaas, versnipperd, alsmede een French-Style Pot Roast, dat erg lijkt op de Old-Fashioned Pot Roast, alleen met wijn.
Toen ik Critz vroeg naar het “Franse” deel van de dip, bevestigde hij dat Lipton de dip onder twee namen noemt. In geen van beide zit Frans.
California Dip copycats en mede-samenzweerders vermenigvuldigden zich. Maar ze kozen voor hun respectieve producten de meer beschrijvende en, misschien beter klinkende, “French Onion Dip”. Zure room, die naar verluidt populair is geworden door Lipton California Dip, deed ook mee aan de actie. Maar, volgens Critz, “zijn er niet veel meer in omloop,” wat zowel een gevolg is van consolidatie als van concurrentie.
Toch, als er zoiets zou bestaan als een (Franse) Uiendip Renaissance, dan zouden wij er bij zijn. Restaurants in het hele land en in N.Y.C. balanceren tussen nostalgie en visie. “We wilden gerechten terugbrengen waar mensen dierbare herinneringen aan hebben en ze laten zien met ingrediënten van de hoogste kwaliteit en een onberispelijke uitvoering,” zei Jarrod Huth, chef-kok bij TAK Room.
Verderop in het centrum serveert Tom Colicchio’s Temple Court hun versie van gekarameliseerde uiendip-een heerlijke combinatie van gekarameliseerde uien, gekonfijte knoflook, crème fraiche, hete saus, sojasaus en Worcestershiresaus, gegarneerd met espelettepeper, bieslook en gefrituurde sjalotten. Volgens Bryan Hunt, Director of Culinary Operations, is dit het populairste gerecht op het menu. (Tom is ook dol op chips.)
Toch is het nog ver verwijderd van wat Critz “het nummer één merk op dat gebied en veruit Amerika’s favoriet” noemde. In feite hoeft Lipton’s Classic Onion Dip niet veel of geen marketing te bedrijven.
“Ik denk dat de belangrijkste argumenten waarom dit zo populair werd politiek en sociaal van aard zijn,” legt Adrienne Bitar uit, postdoctoraal medewerker geschiedenis aan de Cornell University en auteur van Diet and the Disease of Civilization. Na de Tweede Wereldoorlog, in een poging om de consumptie van gedehydrateerde voedingsmiddelen door burgers uit te breiden (een industrie die tijdens de oorlog een hoge vlucht nam), ontdekte de regering een echte winnaar. Consumenten “waren veel enthousiaster om gedehydrateerde soepen te omarmen dan andere gedehydrateerde producten.”
Hierbij komt dat, zoals Bitar opmerkt, de opkomst van de middenklasse en “het idee dat je een elite dip zou hebben waarmee je zou pronken bij je vrienden op leuke etentjes in Levittown gewoon een beetje past in het grotere verhaal.”