X-hip

Wskazania/Technika

Rentgenogram biodra jest stosowany przede wszystkim w celu wykazania/wykluczenia złamania. RTG biodra jest również często wybierane jako badanie wstępne w przewlekłych objawach ze strony biodra, np. w chorobie zwyrodnieniowej stawów.

Technika

Staw biodrowy może być obrazowany pod różnymi kątami. Standardowe badanie rentgenowskie stawu biodrowego obejmuje zdjęcie przednio-tylne (PA) oraz zdjęcie boczne. Najlepiej, jeśli zdjęcie AP pokazuje oba stawy biodrowe (co ściśle mówiąc czyni je zdjęciem miednicy), aby umożliwić porównanie z drugim biodrem. Kierunek boczny może być wybierany w zdjęciach osiowo-bocznych lub zdjęciach bocznych z żabimi nogami. Różne kierunki są wyjaśnione bardziej szczegółowo poniżej.

AP Image

Pacjent jest układany na plecach, a promieniowanie rentgenowskie przechodzi przez staw biodrowy od przodu do tyłu (ryc. 1). Noga jest wewnętrznie obracana o 15˚ – 20˚ w celu uzyskania krętarza kości udowej. Spowoduje to wydłużenie szyjki kości udowej (collum), poprawiając jej ocenę. Kiedy noga jest obracana zewnętrznie, trochanter większy będzie wystawał ponad szyjkę i poprawi obrazowanie trochantera mniejszego (ryc. 2).

Ryc. 1. Technika wykonywania obrazu AP biodra.

Ryc. 2. Obraz biodra z rotacją wewnętrzną i zewnętrzną. Zwróć uwagę, że rotacja wewnętrzna poprawia ocenę szyjki kości udowej, ponieważ trochanter większy nie wystaje ponad szyjkę.

Obraz boczny

Istnieją różne techniki obrazowania bocznego. Najczęściej stosowane to obraz osiowo-boczny, obraz boczny z żabią nogą i obraz Lauensteina.

Obraz osiowo-boczny

Pacjent jest układany na plecach. Nieuszkodzone biodro jest przywodzone i uniesione (przy użyciu poduszki/klocka jako podparcia), co pozwala na obejrzenie chorego biodra od strony przyśrodkowej (ryc. 3). Aparat rentgenowski jest ustawiony tak, aby wiązka promieniowania rentgenowskiego przechodziła dokładnie przez szyjkę kości udowej (wiązka pozioma), uzyskując optymalne, niezakłócone obrazy i minimalizując nadmierną projekcję mniejszego/większego trochantera.
Podstawową korzyścią jest to, że pacjent może pozostawić bolesną nogę płasko. Dlatego po urazach lub u pacjentów unieruchomionych/pooperacyjnych obrazowanie osiowo-boczne jest pierwszym wyborem dla obrazowania bocznego.

Ryc. 3. Technika wykonywania osiowo-bocznego zdjęcia RTG biodra.

Zdjęcie boczne żabiej nogi

Biodro jest wyprostowane (około 45˚) z kolanem w zgięciu (około 30˚- 45˚). Stopa może spoczywać na wewnętrznej stronie kontralateralnego kolana (rys. 4). Promieniowanie rentgenowskie przechodzi przez staw biodrowy od strony przyśrodkowej do bocznej.
Ta technika może być również stosowana do obrazowania obu stawów biodrowych; tzw. obraz Lauensteina (= obraz żabiej nogi). Stopy są ustawione razem (ryc. 5). Obraz ten jest szczególnie przydatny do oceny kształtu głów kości udowych i przejść głowa/szyja; np. w celu potwierdzenia epifizjolizy i choroby Perthesa (= martwicy awaskularnej).

Ryc. 4. Technika wykonywania obrazu bocznego żabiej nogi.

Rysunek 5. Technika wykonania obrazu Lauensteina.

Uwaga: ważne jest, aby nie wykonywać obrazu bocznego żabiej nogi/obrazu Lauensteina w przypadku podejrzenia złamania lub zwichnięcia stawu biodrowego. Jest to bardzo bolesne i może skomplikować złamanie/luksację.

Normalna anatomia

Proksymalna kość udowa składa się z bliższego trzonu kości udowej, większego/mniejszego trochantera, szyjki kości udowej i głowy kości udowej. Staw biodrowy jest stawem kulowym (=głowa kości udowej) i panewkowym (panewka). Panewka jest utworzona przez trzy zespolone struktury kostne: kość biodrową, kość kulszową i kość łonową (całkowite zespolenie kostne uzyskuje się w wieku 20-25 lat).
Tętnica w więzadle okrągłym (ligamentum teres) zaopatruje w krew głowę kości udowej, ale głównymi dostawcami krwi są tętnice okalające udowe przyśrodkowe/boczne wywodzące się z tętnicy udowej głębokiej (a. femoralis profunda – AFP) (ryc. 6).

Ryc. 6. Unaczynienie biodra.

Wiązadło okrągłe jest wewnątrzstawową strukturą więzadłową łączącą głowę kości udowej z panewką (poprzez fovea głowy kości udowej). Dokładne znaczenie i funkcja tego więzadła nie są jeszcze w pełni poznane. Jedna z teorii mówi, że więzadło pełni funkcję stabilizującą, a jego zerwanie może prowadzić do niestabilności.
Staw biodrowy otoczony jest twardą torebką stawową. Torebka otacza staw biodrowy i dużą część szyjki kości udowej (ryc. 7), a kilka więzadeł i mięśni zapewnia dodatkową stabilizację.

Ryc. 7. Anatomia torebki stawowej stawu biodrowego.

AP Image

Trochanter jest utworzony przez trochanter większy i mniejszy. Oba są strukturami tylnymi; trochanter większy znajduje się po stronie tylno-bocznej, a trochanter mniejszy po stronie tylno-przyśrodkowej.
Gdy biodro jest zrotowane wewnętrznie, rzut trochantera większego na szyjkę kości udowej jest zminimalizowany, co poprawia widoczność konturów trochantera większego i szyjki kości udowej (ryc. 8). Odwrotnie dzieje się z trochanterem mniejszym; widoczność poprawia się przy rotacji zewnętrznej, a zmniejsza przy rotacji wewnętrznej.

Ryc. 8. Obraz AP lewego biodra w rotacji zewnętrznej i rotacji wewnętrznej. Zwróć uwagę na różnice w uwidocznieniu szyjki kości udowej i trochantera większego/mniejszego przy zastosowaniu różnych technik.

Szyjka kości udowej i trochanter większy muszą być ocenione wiarygodnie, dlatego obrazy AP są rutynowo wykonywane w rotacji wewnętrznej 15˚ – 20˚ (patrz również rozdział Technika).
Prawidłowa głowa kości udowej ma gładkie kontury i jest pokryta chrząstką (uwaga: sama chrząstka jest niewidoczna na zdjęciu rentgenowskim). Na przyśrodkowej stronie głowy kości udowej znajduje się mały wycisk: fovea głowy kości udowej. Fovea nie jest pokryta chrząstką i obejmuje więzadło okrągłe i tętnicę więzadła okrągłego.
W prawidłowym stawie biodrowym daszek panewki pokrywa całą głowę kości udowej (dobre pokrycie). Przednia i tylna ściana panewki wystają ponad głowę kości udowej i mogą być słabo widoczne na obrazie PA (ryc. 9).

Ryc. 9. Normalna anatomia w obrazie AP lewego biodra

Linie na obrazie AP

Na obrazie AP można zidentyfikować kilka pomocnych linii, które pozwolą odróżnić normalną anatomię od patologii (ryc. 10):

• linia biodrowo-udowa/linia biodrowo-udowa: linia po wewnętrznej stronie kości biodrowej, biegnąca dalej u dołu wzdłuż czaszkowego brzegu górnego ramienia kości łonowej.
• ilioischial line: biegnie wzdłuż wewnętrznego brzegu kości biodrowej, u dołu (poprzez konfigurację kropli łzy) kontynuując wzdłuż przyśrodkowej strony kości kulszowej.
• Linia Shenton: wyobrażona linia na dole górnej gałęzi kości łonowej, kontynuowana wzdłuż dolnej przyśrodkowej strony szyjki kości udowej.
• Kropla łzy: znajduje się po przyśrodkowej stronie głowy kości udowej i znana jest również jako kształt litery U. Linia boczna jest utworzona przez korowy brzeg panewki, a linia przyśrodkowa przez korowy brzeg przyśrodkowy panewki (= płyta czworoboczna, gdzie styka się z miednicą mniejszą), patrz także rycina 11.
• przednia/tylna ściana panewki: linie te są utworzone przez boczne brzegi odpowiednio przedniej i tylnej panewki. Wystają one ponad głowę kości udowej i mogą być trudne do zidentyfikowania.

Powyższe linie powinny być gładkie i nieprzerwane. Jeśli linia jest nieobecna lub nieprawidłowa, należy podejrzewać miejscową patologię, np. złamanie lub zmianę kostną.

Ryc. 10. Linia iliopectinealna, linia ilioischialna, linia łzowa i linia Shentona na zdjęciu AP lewego biodra.

Ryc. 11. Ilustracja sposobu powstawania radiologicznej kropli łezki (rysunek U); obraz AP w kierunku strzałkowym pokazuje, że kora panewki i blaszka czworoboczna razem tworzą konfigurację kropli łezki.

Wzór trabekularny

W szyjce kości udowej można również zaobserwować wzór trabekularny. Trabekula w kości zapewnia wsparcie podczas stresu i rozwija się we wzorze związanym ze stopniem stresu; trabekulacja zwiększa się w obszarach o większym stresie.
W dolnej części szyjki kości udowej (znajdującej się pomiędzy trzema grupami trabekularnymi) znajduje się obszar radiolucentny. Ten obszar anatomiczny zawiera stosunkowo ograniczoną trabekulację i jest określany mianem trójkąta Warda – nie należy go mylić ze zmianą osteolityczną (ryc. 12).
Trzonek większy i czaszkowo-boczna &przyśrodkowa część głowy kości udowej są nieco bardziej jasne, również z powodu stosunkowo ograniczonej trabekulacji; jest to fizjologiczne.
W normalnym biodrze trabeculae kostne są nieprzerwane i gładkie. Jeśli są one przerwane, należy podejrzewać złamanie (patrz rozdział Patologia).

Ryc. 12. Prawidłowy wzór trabekularny szyjki i głowy kości udowej.

Obraz boczny

W obrazowaniu osiowo-bocznym zostaną podjęte próby optymalnego zobrazowania szyjki kości udowej (ryc. 13).

Ryc. 13. Prawidłowa anatomia w obrazie osiowo-bocznym lewego biodra.

Obraz żabki jest szczególnie przydatny do oceny kształtu głowy kości udowej i przejścia głowa/szyjka (ryc. 14).

Ryc. 14. Prawidłowa anatomia w obrazie żabiej nogi lewego biodra.

Lista kontrolna

Następujące punkty mogą być wykorzystane jako wskazówki do oceny zdjęcia rentgenowskiego biodra.

Ogólne:

1. Technika: czy wszystko zostało prawidłowo zobrazowane; czy nadaje się do oceny? Czy można odpowiedzieć na pytanie?
2. Gęstość mineralna kości? Ossal lesions?
3. Sprawdzić korę; kora przerwana? zniszczenie kory?
4. Normalny wzór trabekularny na głowie/szyjce kości udowej?
5. Nieprawidłowa linia iliopectineal, linia ilioischial, kropla łzy lub linia Shentona?
6. Staw biodrowy: położenie? choroba zwyrodnieniowa? Asymetria w porównaniu z drugim biodrem?
7. Anomalie poza stawem biodrowym?
8. Zmiany w porównaniu z poprzednimi badaniami?
   

   Osteoarthritis

9. Proteza biodra

Złamania bliższego końca kości udowej

Złamania bliższego końca kości udowej występują dość regularnie u starszych pacjentów z osteoporozą i mogą być spowodowane zwykłym upadkiem. U młodszych osób są one częściej powodowane przez wysokoenergetyczne urazy.
Klasycznym objawem klinicznym złamania bliższego końca kości udowej jest skrócenie i uniesienie dotkniętej złamaniem nogi.

Charakterystyka złamania bliższego końca kości udowej:

• złamanie trochantera mniejszego jest łatwiejsze do zidentyfikowania przez egzorotację kończyny
• przerwa kory i/lub szczelina złamania
• niewyraźna gęsta („biała”) linia w. impacted fracture
• disrupted bone trabeculation in the femoral head/neck
• disrupted Shenton line

Proximal femoral fractures may be subdivided as follows (fig. 15):

1. złamanie szyjki kości udowej (= złamanie śródszpikowe)
2. złamanie nadkłykciowe/śródkłykciowe
3. izolowane złamanie trochantera większego i mniejszego
4. złamanie podkłykciowe

Rys. 15. Przegląd typów złamań bliższego końca kości udowej

Złamania śródszpikowe

Szyjka kości udowej jest najsłabszym punktem bliższego końca kości udowej; jest to złamanie śródszpikowe i może być dalej podzielone na typy podkrętarzowe, śródszyjkowe i podstawne szyjkowe (ryc. 15).
Złamania śródszpikowe wiążą się z dużym ryzykiem wewnątrzszpikowego uszkodzenia naczyń krwionośnych. Może to spowodować dewaskularyzację głowy kości udowej i ostatecznie martwicę awaskularną. W wyniku przerwania dopływu krwi i ograniczonej stabilności wewnętrznej, złamania śródszpikowe wiążą się również z większym ryzykiem wystąpienia nonunion/malunion w porównaniu do złamań zewnątrzszpikowych.

Klasyfikacja Garden jest powszechnie stosowana do kategoryzacji złamań szyjki kości udowej (ryc. 16):

• Garden I: złamanie niekompletne związane z pewnym koślawym ustawieniem głowy kości udowej. Koślawe ustawienie przerywa/zaburza wzór trabekularny w głowie/szyjce (ryc. 17). Również koślawe złamania udarowe należą do typu I.
• Garden II: całkowite złamanie podkrętarzowe bez przemieszczenia. Ze względu na anatomiczne położenie głowy, nie dochodzi do przerwania struktury trabekularnej w głowie/szyi (ryc. 18).
• Garden III: całkowite złamanie podkrętarzowe z pewnym przemieszczeniem. Głowa ma pewne kątowanie varus.
• Garden IV: kompletne złamanie podkapitalne z pełnym zwichnięciem (fig. 19).

Ryc. 16. Klasyfikacja Garden.

Ryc. 17. Złamanie szyjki kości udowej wg klasyfikacji Garden I. W szczególności na obrazie AP widoczne jest przerwanie ciągłości kory i impakt (= niewyraźna gęsta linia). Widoczne jest subtelne zaburzenie wzoru trabekularnego i nieznaczne koślawe ustawienie głowy kości udowej.

Ryc. 18. Złamanie szyjki kości udowej Garden II (złamanie całkowite bez przemieszczenia).

Rysunek 19. Typ złamania szyjki kości udowej Garden IV z czaszkowym zwichnięciem kości udowej.

Złamania zewnątrzkrętarzowe

Złamania przedkrętarzowe kości udowej występują pomiędzy trochanterem większym i mniejszym. Złamania te często wiążą się ze znacznym przemieszczeniem (również z powodu trakcji mięśniowej) i dlatego prawie zawsze wymagają leczenia operacyjnego (ryc. 20).
Ryzyko martwicy awaskularnej głowy kości udowej jest mniejsze w porównaniu ze złamaniami wewnątrzkrętarzowymi.
Gdy nie ma oddzielnych złamań trochantera mniejszego i większego, używamy terminu międzykrętarzowe złamanie kości udowej.
Izolowane złamanie trochantera większego może być spowodowane bezpośrednim urazem.
Izolowane złamanie trochantera mniejszego jest rzadkie i może wystąpić jako złamanie awulsyjne mięśnia iliopsoas w młodym wieku. Ważne: u dorosłych z izolowanym złamaniem trochantera mniejszego należy zawsze zwracać uwagę na złamanie patologiczne (np. przerzut do kości).

Ryc. 20. Pertrochanteryczne złamanie kości udowej.

Złamanie podkrętarzowe

Ten typ złamania jest zwykle spowodowany urazem wysokoenergetycznym u młodych pacjentów. Złamanie jest zlokalizowane ogonowo w stosunku do trochanterów.
Może również wystąpić zespolone złamanie międzykrętarzowe/podkrętarzowe kości udowej (złamanie obejmuje zarówno trochanter mniejszy/większy, jak i okolicę podkrętarzową), patrz Rycina 21. Silne siły mechaniczne ciała często destabilizują złamanie i należy zdecydować się na fiksację wewnętrzną.

Ryc. 21. Comminuted proximal femoral fracture consisting of a combined intertrochanteric/subtrochanteric femoral fracture.

Uwaga:
Proximal femur fractures can be very subtle, especially in the case of impacted femoral neck fractures (Fig. 22). Osteofity („osteofity kołnierzowe”) w koksartrozie mogą być łatwo pomylone ze złamaniem szyjki kości udowej (i odwrotnie).
W przypadku wątpliwości na zdjęciu rentgenowskim biodra przy silnym podejrzeniu klinicznym można wykonać tomografię komputerową w celu dodatkowej analizy.

Ryc. 22. Przykład przeoczonego udarowego złamania szyjki kości udowej. Nowy obraz po trzech tygodniach od wystąpienia uporczywych objawów biodrowych wyraźnie pokazuje złamanie szyjki kości udowej z przemieszczeniem (Ogród III).

Typ złamania, stopień przemieszczenia i wiek pacjenta są ważnymi czynnikami determinującymi leczenie.
Złamania szyjki kości udowej z przemieszczeniem (Garden I) są stosunkowo stabilne i często leczone zachowawczo (kierując się również doświadczeniem/preferencjami chirurga). W strategii zachowawczej należy zawsze brać pod uwagę ryzyko wtórnego zwichnięcia.
W leczeniu operacyjnym można dokonać wyboru pomiędzy unieruchomieniem za pomocą osteosyntezy (kombinacja płytka-śruba lub izolowane śruby) lub protezoplastyką stawu biodrowego (proteza głowy-szyi, całkowita proteza biodra).

Nekroza naczyniowa

Notorycznym powikłaniem złamań szyjki kości udowej jest martwica awaskularna (AVN) głowy kości udowej. Urazowe uszkodzenie tętnic zaopatrujących spowoduje osteonekrozę.
Nieurazowa postać AVN może mieć wiele przyczyn, w tym zaburzenia hematologiczne (takie jak talasemia i choroba sierpowatokrwinkowa), przewlekłe stosowanie kortykosteroidów i przewlekła niewydolność nerek.
Charakterystyka radiologiczna AVN głowy kości udowej (ryc. 23/24):

• Stopień I: normalna/łagodna osteopenia jako objaw resorpcji kości
• Stopień II: mieszany obraz osteopenii/sklerozy i/lub torbieli podchrzęstnych
• Stopień III: objaw półksiężyca (linear subchondral lucency) i/lub zapadanie się kory
• etap IV: wtórna choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego

Uwaga: W początkowej fazie zdjęcia rentgenowskie mogą wydawać się prawidłowe. W tym momencie nieprawidłowości mogą być widoczne w badaniu MRI (procedura ta nie będzie omawiana w tym kursie).

Rycina 23. Etapy martwicy awaskularnej (AVN) na zdjęciu rentgenowskim stawu biodrowego. Uwaga: w stadium I zdjęcie rentgenowskie biodra może wydawać się całkowicie normalne.

Ryc. 24. Zdjęcie AP prawego biodra. Martwica pozakostna głowy kości udowej prawej; mieszany obraz sklerotyzacji i podchrzęstnych podścielisk, związany z zapadnięciem korowym głowy kości udowej (= stadium III).

Złamanie panewki

Złamania panewki są zwykle spowodowane urazem o dużej energii.
Dokładna klasyfikacja złamań panewki jest złożona (wymagana tomografia komputerowa!) i nie będzie tutaj dalej omawiana. W przybliżeniu rozróżnia się złamania tylnej i przedniej części panewki. Zwichnięcie lub nieregularność powierzchni stawowych prowadzi w końcu do wczesnej choroby zwyrodnieniowej stawów (ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów zależy w dużym stopniu od rodzaju złamania panewki).
Charakterystyczne cechy złamania panewki na zdjęciu rentgenowskim miednicy/biodra (fig. 25/26):

• zakłócenie linii iliopectineal/iliopubic
• zakłócenie linii ilioischial
• zakłócenie lub asymetria (versus contralateral side) konfiguracji kropli łzy
• zakłócenie linii ściany przedniej/tylnej

Ryc. 25. Obraz AP prawego biodra. Złamanie panewki po stronie prawej z przerwaniem/przerwaniem linii iliopectineal i linii ilioischial. Biała strzałka wskazuje na wystający fragment kostny.

1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
6. 
7. 
8. 
9. 
10. 
11. 
12. 
13. 
14. 
15. 
16. 
17. 
18. 
19. 
20. 
21. 
22. 

Rysunek 26. Tomografia komputerowa złamania panewki w kierunku koronowym (pacjent z ryc. 25). Zwróć uwagę, że liczba linii złamań jest znacznie większa niż sugeruje to zdjęcie RTG miednicy.

Luksja biodra

Luksje biodra występują rzadko i są zwykle spowodowane urazem wysokoenergetycznym. Częstym mechanizmem jest tak zwane „złamanie deski rozdzielczej”; kierowca samochodu uderza zgiętym kolanem o deskę rozdzielczą. Oprócz tylnego zwichnięcia stawu biodrowego, często dochodzi również do złamania tylnej panewki.
W prawie wszystkich (90%) przypadkach występuje tylne zwichnięcie stawu biodrowego.
Radiologiczna charakterystyka tylnego zwichnięcia stawu biodrowego (fig. 27):

• głowa kości udowej jest tylna i górna w stosunku do panewki
• trocherz większy jest często rzutowany swobodnie (w wyniku rotacji wewnętrznej kości udowej)
• głowa kości udowej jest nieco mniejsza w porównaniu ze stroną przeciwną, ponieważ znajduje się bliżej talerza (mniejszy współczynnik wzmocnienia przy rozbieżnych promieniach rentgenowskich)

Zwiotczałe biodro powinno być repozycjonowane tak szybko, jak to możliwe; Przedłużająca się luksacja biodra zwiększa ryzyko ostatecznej martwicy awaskularnej głowy kości udowej.

Ryc. 27. Zwichnięcie tylne stawu biodrowego.

Koksartroza

Osteoarthritis jest złożoną chorobą charakteryzującą się zapaleniem błony maziowej, zużyciem chrząstki, reaktywnym tworzeniem kości (osteofity) i nieprawidłowościami podchrzęstnymi. Wiąże się z różnorodnością objawów. Pacjenci mogą skarżyć się na postępujący, zależny od obciążenia ból i/lub ograniczenie funkcji biodra. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego jest określana mianem koksartrozy. Radiologiczna charakterystyka choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego (ryc. 28):

• Zwężenie przestrzeni stawowej wtórne do utraty chrząstki
• Stwardnienie podchrzęstne (zwiększone wytwarzanie kości wtórne do zwiększonego ciśnienia przy utracie chrząstki)
• Tworzenie osteofitów (wyrośla kostne próbujące zwiększyć powierzchnię stawową)
• Cysty podchrzęstne (wtórne do mikrozłamań kości podchrzęstnej i ciśnienia płynu maziowego).

Rycina 28. AP image of the right hip with osteoarthritis

Hip arthroplasty

A hip prothesis is a treatment option for disabling osteoarthritis. W większości przypadków wymieniana jest zarówno panewka, jak i kość udowa – całkowita artroplastyka stawu biodrowego (THA). Można wybrać zarówno cementowaną THA, jak i bezcementową THA.
Jeśli złamanie dotyczy szyjki kości udowej i jeśli pacjent jest starszy (a oczekiwana długość życia jest ograniczona), wystarczająca może być wymiana głowy-szyjki – hemiartroplastyka (HAP). W HAP usuwana jest tylko głowa kości udowej, a panewka jest zachowana. Patrz rycina 29.

Rycina 29. Całkowita artroplastyka stawu biodrowego(THA) versus hemiarthroplastyka (HAP).

Luksacja artroplastyki stawu biodrowego

Potencjalnym powikłaniem artroplastyki stawu biodrowego jest luksacja (ryc. 30). Podobnie jak w normalnym biodrze, większość protez biodrowych ulega luksacji w kierunku tylnym (patrz również rozdział „Luksacja biodra”). Może to wystąpić podczas wstawania z niskiego krzesła, wykonywania ruchów obrotowych lub zakładania butów.
Przy łagodnym rozluźnieniu mięśni biodro można zazwyczaj ustawić ponownie. Jeśli nie, można zdecydować się na repozycję w znieczuleniu.
Jeśli zwichnięcia stawu biodrowego nawracają, można rozważyć powtórną operację w celu rewizji artroplastyki stawu biodrowego.

Ryc. 30. Obraz AP i osiowo-boczny lewego biodra. Widoczne jest tylne zwichnięcie całkowitej protezy stawu biodrowego (THA), gdzie głowa znajduje się za i nad panewką.

Luzowanie/zakażenie protezy stawu biodrowego

Mimo wszelkich środków ostrożności może dojść do zakażenia protezy. Objawy występujące u pacjentów mogą być niejasne i trudne do interpretacji.
Zakażenie może objawiać się obluzowaniem protezy.
Charakterystyka obluzowania protezy na zdjęciu rentgenowskim biodra:

• przezroczysta strefa > 2 mm otaczająca materiał protezy
• migracja protezy

Charakterystyka zakażenia protezy biodra na zdjęciu rentgenowskim biodra (ryc. 31):

• niewyraźna resorpcja kości okołoprotezowej
• nieregularna destrukcja kości i odczyn okostnowy

Ryc. 31. Obraz AP cementowanej hemiartroplastyki (HAP). Niewyraźna resorpcja kości okołoprotezowej i odczyn okostnowy sugerują zakażenie HAP. Obraz po prawej stronie to pierwszy obraz pooperacyjny po umieszczeniu HAP, na którym nie ma jeszcze oznak infekcji.

Uwaga: infekcje o niskim stopniu zaawansowania mogą mieć normalne zdjęcia rentgenowskie lub symulować odwarstwienie.
Wszystkie powyższe cechy mogą być bardzo subtelne, dlatego niezbędna jest dokładna ocena poprzednich badań.
W przypadku ciężkiego zakażenia należy usunąć protezę i pozostawić biodro bez głowy i szyjki; tzw. sytuacja opasania.

Złamanie okołoprotezowe

Złamanie może wystąpić w każdym typie protezy. Zazwyczaj są to złamania urazowe (ryc. 32). Złamanie może również powstać podczas zabiegu operacyjnego (np. w słabej kości osteoporotycznej), jednak jest to znacznie rzadsze.
W zależności od rodzaju złamania można zdecydować się na interwencję chirurgiczną lub nie.

Ryc. 32. Urazowe złamanie okołoprotezowe na poziomie trzonu całkowitej protezy stawu biodrowego.

Źródła

• B.J. Manaster et al. The Requisites – Musculoskeletal Imaging. 2007
• N. Raby i wsp. Wypadek & Radiologia ratunkowa – przewodnik przetrwania. 2005
• K.L. Bontrager, J.P. Lampignano. Textbook of Radiographic Positioning and Related Anatomy. 2014 (8th edition)
• Seung-Jae Lim, MD, Yoon-Soo Park, MD. Plain Radiography of the Hip: A Review of Radiographic Techniques and Image Features. Hip&Pelvis 2015.
• L. Cerezal et al. Anatomy, Biomechanics, Imaging and Management of Ligamentum Teres Injuries. Radiographics 2010

Author

Text & Image editing:

• drs. A van der Plas (radiolog MSK Maastricht UMC+)

20/12/2017 (przetłumaczono na język angielski: 19/03/2018)

.