Wszystkie składniki niezbędne do przebiegu procesu krzepnięcia znajdują się we krwi. Jako takie, białka wymagane dla takiego krzepnięcia, aby mieć miejsce są częścią wewnętrznej ścieżki krzepnięcia krwi. Ścieżka ta obejmuje szereg białek, kofaktorów białkowych i enzymów, które współdziałają w reakcjach zachodzących na powierzchniach błon. Reakcje te są inicjowane przez uraz tkanki i prowadzą do powstania skrzepu fibrynowego (Rycina 1).
Encyclopædia Britannica, Inc.
Scieżka wewnątrzpochodna jest inicjowana przez aktywację czynnika XII przez niektóre ujemnie naładowane powierzchnie, w tym szkło. Kininogen o dużej masie cząsteczkowej i prekallikreina są dwoma białkami, które ułatwiają tę aktywację. Forma enzymatyczna czynnika XII (czynnik XIIa) katalizuje konwersję czynnika XI do jego formy enzymatycznej (czynnik XIa). Czynnik XIa katalizuje konwersję czynnika IX do formy aktywowanej, czynnika IXa, w reakcji, która wymaga jonów wapnia. Czynnik IXa gromadzi się na powierzchni błon w kompleksie z czynnikiem VIII; kompleks czynnik IXa-faktor VIII wymaga wapnia do stabilizacji pewnych struktur na tych białkach, związanych z ich właściwościami wiążącymi błony. Czynnik X wiąże się z kompleksem czynnik IXa – czynnik VIII i jest aktywowany do czynnika Xa. Czynnik Xa tworzy kompleks z czynnikiem V na powierzchniach błonowych w reakcji, która również wymaga obecności jonów wapnia. Protrombina wiąże się z kompleksem czynnik Xa-faktor V i jest przekształcana w trombinę, silny enzym, który rozszczepia fibrynogen do fibryny, monomeru. Cząsteczki monomeru fibryny następnie łączą się ze sobą (polimeryzują), tworząc długie włókna. Później, dodatkowe wiązanie pomiędzy jednostkami polimeru jest promowane przez enzym znany jako czynnik XIIIa, który stabilizuje nowo utworzony skrzep poprzez wiązania krzyżowe. Chociaż szczegółowe mechanizmy nie są znane, ten kaskadowy lub wodospadowy efekt daje możliwość wzmocnienia niewielkiego sygnału związanego z uszkodzeniem tkanki do głównego zdarzenia biologicznego – tworzenia się skrzepu fibrynowego. Ponadto, dokładna regulacja tego systemu jest możliwa przy udziale dwóch kofaktorów białkowych, czynnika VIII i czynnika V.
Niektóre ujemnie naładowane powierzchnie, w tym szkło, kaolin, niektóre syntetyczne tworzywa sztuczne i tkaniny, aktywują czynnik XII do jego formy enzymatycznej, czynnika XIIa. W przeciwieństwie do tego, niektóre materiały mają niewielką tendencję do aktywacji czynnika XII. Do powierzchni nieaktywnych należą niektóre oleje, woski, żywice, silikony, kilka tworzyw sztucznych i komórki śródbłonka, które są najbardziej obojętną powierzchnią ze wszystkich. Nie są znane właściwości fizykochemiczne, które decydują o aktywności. Problem jest o tyle istotny, że współczesna chirurgia wymaga doskonale nieaktywnego materiału do wykonywania substytutów (protez) zastawek serca i odcinków naczyń krwionośnych. Tworzenie się zakrzepów (tromb) na tych powierzchniach może prowadzić do poważnych, a nawet śmiertelnych powikłań. Operacje na otwartym sercu wymagają przetłaczania krwi przez urządzenia, które nie aktywują w znacznym stopniu procesu krzepnięcia krwi. Podobnie, filtracja krwi z produktów odpadowych podczas dializy nerek nie może prowadzić do powstawania zakrzepów fibrynowych. Aby zminimalizować aktywację krzepnięcia krwi, gdy krew przepływa przez obce powierzchnie, stosuje się specjalne leki (antykoagulanty), takie jak heparyna.
Aktywność szlaku wewnątrzpochodnego można ocenić w prostym badaniu laboratoryjnym zwanym czasem częściowej tromboplastyny (PTT) lub, bardziej precyzyjnie, czasem częściowej tromboplastyny po aktywacji. Osocze jest pobierane i antykoagulowane buforem cytrynianowym; cytrynian wiąże i skutecznie usuwa funkcjonalne jony wapnia z osocza. W tych warunkach nie można wytworzyć skrzepu fibrynowego. Do osocza dodawany jest ujemnie naładowany materiał, taki jak kaolin – materiał okrzemkowy. Kaolin aktywuje czynnik XII do jego formy enzymatycznej, czynnika XIIa, który następnie aktywuje czynnik XI. Proces ten jest zablokowany przed dalszą aktywacją z powodu braku jonów wapnia, które są niezbędne do kolejnej reakcji, aktywacji czynnika IX. Po dodaniu jonów wapnia i preparatu fosfolipidowego (który służy jako sztuczna błona do łączenia się kompleksów białek krzepnięcia krwi), rejestruje się czas do momentu powstania widocznego skrzepu. Reakcja ta zachodzi w czasie od 25 do 50 sekund, w zależności od składu użytych substancji chemicznych. W praktyce, czas krzepnięcia badanego osocza jest porównywany z czasem krzepnięcia normalnego osocza. Opóźnione krzepnięcie, mierzone jako wydłużony czas częściowej tromboplastyny, może być spowodowane niedoborem aktywności jednego lub więcej czynników krzepnięcia krwi lub chemicznym inhibitorem krzepnięcia krwi.
.