Rozróżnia się jurysdykcję nakazową oraz jurysdykcję do orzekania i egzekwowania (rysunek 3).
Rysunek 3 Rodzaje jurysdykcji
Państwo posiada jurysdykcję nakazową do uchwalania praw, które mają zastosowanie do osób, mienia i zdarzeń, zarówno na jego terytorium, jak i poza nim. Prawa krajowe mogą wiązać jego obywateli za granicą i mogą mieć zastosowanie do pewnych zdarzeń lub zachowań za granicą, które mają wpływ na państwo sprawujące jurysdykcję. Na przykład państwo może ustanowić prawo dotyczące przestępstw popełnianych za granicą, które uważa za zagrożenie dla swojego bezpieczeństwa lub swoich interesów gospodarczych. To właśnie do tego typu jurysdykcji odnosi się druga część fragmentu wyroku w sprawie Lotus.
Przykład jurysdykcji nakazowej: zdrada w Wielkiej Brytanii
W Wielkiej Brytanii przestępstwo zdrady może zostać popełnione przez każdą osobę, która jest winna wierność Koronie, bez względu na to, gdzie akt zdrady miał miejsce.
Jurysdykcja do orzekania (uprawnienie do rozpatrywania i rozstrzygania sporów prawnych) oraz jurysdykcja do egzekwowania (uprawnienie do zapewnienia przestrzegania nakazów prawnych) są ograniczone terytorialnie. W praktyce ogranicza to jurysdykcję nakazową, gdyż państwo nie może egzekwować swojej jurysdykcji nakazowej na terenie innego państwa; działanie policji i systemu sądowego jest ograniczone do terytorium państwa. To właśnie do tego typu jurysdykcji odnosi się pierwsza część wyroku w sprawie Lotus. Państwo nie może, w przypadku braku zezwolenia, wykonywać jurysdykcji nakazowej poza swoim terytorium. Istnieją jednak pewne rzadkie przypadki, w których państwa zgadzają się, aby taka sytuacja miała miejsce.
Przykład jurysdykcji orzekającej: Umowa między Wielką Brytanią a Holandią z 1999 r. zezwoliła na przeprowadzenie procesu dwóch libijskich podejrzanych o zamach bombowy w Lockerbie przez szkocki sąd, zgodnie z prawem szkockim, w Holandii.
Przyglądniesz się tej sprawie bardziej szczegółowo w Sekcji 4.3.1 tego kursu.