Najwcześniejsza misja chrześcijańska, czyli Wielki Komisariat i Rozproszenie Apostołów, działała w obrębie judaizmu drugiej świątyni. Nie jest jasne, czy istniał żydowski prozelityzm, który służyłby jako model dla wczesnych chrześcijan; zobacz Kontrowersje wokół obrzezania we wczesnym chrześcijaństwie#Tło żydowskie po szczegóły. Wkrótce rozszerzenie misji chrześcijańskiej poza judaizm na tych, którzy nie byli Żydami, stało się kwestią sporną, zwłaszcza na Soborze Jerozolimskim. Apostoł Paweł był wczesnym zwolennikiem tej ekspansji i nadał kontekst chrześcijańskiemu przesłaniu dla kultur greckiej i rzymskiej, pozwalając mu sięgać poza jego hebrajskie i żydowskie korzenie.
Od późnego antyku wiele działań misyjnych było prowadzonych przez członków zakonów. Klasztory podążały za dyscypliną i wspierały misje, biblioteki i praktyczne badania, z których wszystkie były postrzegane jako prace mające na celu zmniejszenie ludzkiej nędzy i cierpienia oraz chwalenie chrześcijańskiego Boga. Na przykład, wspólnoty nestoriańskie ewangelizowały część Azji Środkowej, a także Tybet, Chiny i Indie. Cystersi ewangelizowali znaczną część Europy Północnej, jak również rozwinęli większość klasycznych technik europejskiego rolnictwa. Św. Patryk ewangelizował wiele osób w Irlandii. Św. Dawid był aktywny w Walii.
W średniowieczu Ramon Llull rozwinął koncepcję głoszenia Ewangelii muzułmanom i nawracania ich na chrześcijaństwo za pomocą argumentów bez użycia przemocy. Wizja misji na wielką skalę do muzułmanów umrze wraz z nim, nie zostanie ożywiona aż do XIX wieku.
Dodatkowe wydarzenia można znaleźć na osi czasu misji chrześcijańskich.
ŚredniowieczeEdit
W średniowieczu chrześcijańskie klasztory i misjonarze, tacy jak święty Patryk i Wojciech z Pragi, propagowali naukę i religię poza granicami starego Imperium Rzymskiego. W VII wieku Grzegorz Wielki wysłał misjonarzy, w tym Augustyna z Canterbury, do Anglii, a w VIII wieku angielscy chrześcijanie, zwłaszcza święty Bonifacy, szerzyli chrześcijaństwo w Niemczech. Misja hibernosko-szkocka rozpoczęła się w 563 r.
Pod koniec XIII i na początku XIV w. franciszkanie, tacy jak Wilhelm z Rubruck, Jan z Montecorvino i Giovanni ed’ Magnolia, zostali wysłani jako misjonarze na Bliski i Daleki Wschód. Ich podróże zaprowadziły ich aż do Chin, gdzie próbowali nawracać nacierających Mongołów, zwłaszcza Wielkich chanów Imperium Mongolskiego. (Zobacz też: Średniowieczne misje rzymskokatolickie w Chinach). W późniejszej części XV wieku portugalscy misjonarze odnieśli pewien sukces w szerzeniu chrześcijaństwa w Królestwie Kongo w Afryce Zachodniej
Misje katolickie po 1492 rokuEdit
Jednym z głównych celów ekspedycji Krzysztofa Kolumba finansowanej przez królową Hiszpanii Izabelę było szerzenie chrześcijaństwa. Podczas Epoki Odkryć Hiszpania i Portugalia założyły wiele misji w swoich amerykańskich i azjatyckich koloniach. Najbardziej aktywnymi zakonami byli jezuici, augustianie, franciszkanie i dominikanie. Portugalczycy wysyłali misje do Afryki. Są to jedne z najbardziej znanych misji w historii. Podczas gdy niektóre z tych misji były związane z imperializmem i uciskiem, inne (zwłaszcza jezuicka misja Matteo Ricci w Chinach) były stosunkowo pokojowe i skupiały się raczej na inkulturacji niż imperializmie kulturowym.
Zarówno w Portugalii, jak i w Hiszpanii religia była integralną częścią państwa, a ewangelizacja była postrzegana jako przynosząca zarówno świeckie, jak i duchowe korzyści. Gdziekolwiek te potęgi próbowały rozszerzyć swoje terytoria lub wpływy, misjonarze wkrótce podążali za nimi. Na mocy Traktatu z Tordesillas obie potęgi podzieliły świat między siebie na wyłączne strefy wpływów, handlu i kolonizacji. Prozelityzacja Azji stała się powiązana z portugalską polityką kolonialną.
Od 1499 r. portugalski handel z Azją szybko okazał się opłacalny. Gdy jezuici przybyli do Indii około 1540 roku, rząd kolonialny w Goa wspierał misję zachętami dla ochrzczonych chrześcijan. Począwszy od 1552 roku, Kościół wysłał jezuitów do Chin i innych krajów Azji.
Misje protestanckieEdit
Reformacja rozwinęła się w Europie na początku XVI wieku. Przez ponad sto lat, zajęte walką z Kościołem katolickim, wczesne kościoły protestanckie jako ciało nie były mocno skoncentrowane na misjach do „pogańskich” krajów. Zamiast tego, początkowo skupiały się bardziej na ziemiach chrześcijańskich w nadziei na szerzenie wiary protestanckiej, utożsamiając papiestwo z Antychrystem.
W kolejnych wiekach kościoły protestanckie zaczęły wysyłać misjonarzy w coraz większej liczbie, szerząc głoszenie chrześcijańskiego przesłania do wcześniej niezbadanych ludzi. W Ameryce Północnej do misjonarzy wśród rdzennych Amerykanów należał Jonathan Edwards (1703-1758), znany kaznodzieja Wielkiego Przebudzenia (ok. 1731-1755), który w późniejszych latach wycofał się z bardzo publicznego życia, jakie prowadził na początku swojej kariery. Został misjonarzem wśród rdzennych Amerykanów Housatonic (1751) i zagorzałym obrońcą ich przed imperializmem kulturowym.
Jak kultura europejska została ustanowiona pośród rdzennych ludów, dystans kulturowy pomiędzy chrześcijanami różnych kultur był trudny do pokonania. Jednym z wczesnych rozwiązań było tworzenie oddzielnych „miasteczek modlitewnych” dla chrześcijańskich tubylców. Ten schemat niechętnego przyjmowania nawróconych odegrał się później ponownie na Hawajach, kiedy misjonarze z tej samej kultury Nowej Anglii udali się tam. W trakcie hiszpańskiej kolonizacji obu Ameryk, katoliccy misjonarze nauczyli się języków Indian i opracowali dla nich systemy pisma. Następnie nauczali rdzennych mieszkańców w tych językach (Quechua, Guarani, Nahuatl) zamiast po hiszpańsku, aby trzymać Indian z dala od „grzesznych” białych. Skrajny przypadek segregacji miał miejsce w Redukcjach Guarani, teokratycznym pół-niezależnym regionie założonym przez jezuitów w regionie przyszłego Paragwaju między początkiem XVII wieku a 1767 rokiem.
Od 1732 roku Kościół morawski zaczął wysyłać misjonarzy.
Około 1780 roku niezamożny szewc baptystów William Carey zaczął czytać o podróżach Jamesa Cooka po Polinezji. Jego zainteresowanie wzrosło do wściekłego rodzaju „wstecznej tęsknoty za domem”, inspirując go do uzyskania święceń baptystycznych, a w końcu do napisania jego słynnej broszury z 1792 roku, „An Enquiry into the Obligation of Christians to use Means for the Conversion of Heathen”. Praca Carey’a nie była suchą książką teologiczną, ale wykorzystywała najlepsze dostępne dane geograficzne i etnograficzne, aby ustalić i policzyć liczbę ludzi, którzy nigdy nie słyszeli Ewangelii. Zainspirowało to ruch, który rozwijał się z coraz większą prędkością od jego czasów do dziś.
W Stanach Zjednoczonych, Amerykańska Rada Komisarzy ds. Misji Zagranicznych (ABCFM) została założona w 1812 roku.
Protestanccy misjonarze z tradycji anglikańskiej, luterańskiej i prezbiteriańskiej zaczęli przybywać do ówczesnego Imperium Osmańskiego w pierwszej połowie XIX wieku. To ostatecznie pozwoliło na stworzenie tego, co dziś jest Ewangelicko-Luterańskim Kościołem w Jordanii i Ziemi Świętej i zobaczyć Anglikańskiego Biskupa w Jerozolimie. Co więcej, to właśnie w tym czasie Christian and Missionary Alliance rozpoczęło swoją działalność misyjną w Jerozolimie.
Amerykańscy „Baptyści w twardej skorupie”, „Baptyści anty-misyjni” lub „Baptyści starej szkoły” trzymający się ścisłego kalwinizmu odrzucili wszystkie tablice misyjne, towarzystwa traktatów biblijnych i towarzystwa wstrzemięźliwości jako niebiblijne. Główny nurt denominacji baptystów wspierał jednak pracę misyjną. Thomas Coke (1747-1814), pierwszy biskup amerykańskich metodystów, był „ojcem misji metodystycznych”. Po spędzeniu czasu w nowopowstałych Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, umacniając nowopowstały Kościół Metodystyczny u boku kolegi z episkopatu Francisa Asbury, urodzony w Wielkiej Brytanii Coke wyjechał do pracy misyjnej. Podczas swego pobytu w Ameryce Coke pracował energicznie nad zwiększeniem metodystycznego wsparcia dla misji chrześcijańskich i wychowania pracowników misyjnych. Coke zmarł w czasie podróży misyjnej do Indii, ale jego spuścizna wśród metodystów – jego pasja dla misji – trwa nadal.
ChinyEdit
Fala misji, rozpoczynająca się na początku lat 50. XIX wieku, była skierowana na obszary śródlądowe, prowadzona przez Hudsona Taylora (1832-1905) z jego Misją Chińską Śródlądową (1865- ). Taylor był później wspierany przez Henry’ego Grattana Guinnessa (1835-1910), który założył (1883) Cliff College, który od 2014 roku nadal szkoli i wyposaża do misji lokalnych i globalnych.
Misje zainspirowane przez Taylora i Guinnessa zostały wspólnie nazwane „misjami wiary” i zawdzięczają wiele pomysłom i przykładowi Anthony’ego Norrisa Grovesa (1795-1853). Taylor, gruntowny natywista, obraził misjonarzy swojej ery nosząc chińskie ubrania i mówiąc po chińsku w domu. Jego książki, przemówienia i przykłady doprowadziły do powstania licznych misji w głębi lądu oraz Studenckiego Ruchu Ochotniczego (SVM, założonego w 1886 r.), który od 1850 r. do około 1950 r. wysłał prawie 10 000 misjonarzy w głąb lądu, często z wielkim osobistym poświęceniem. Wielu wczesnych misjonarzy SVM podróżujących do obszarów, gdzie występowały endemiczne choroby tropikalne, wyjeżdżało z dobytkiem spakowanym w trumnę, mając świadomość, że 80% z nich umrze w ciągu dwóch lat.
Imperium BrytyjskieEdit
W XVIII wieku, a jeszcze bardziej w XIX wieku, misjonarze z siedzibą w Wielkiej Brytanii postrzegali Imperium jako żyzne pole do prozelityzmu na rzecz chrześcijaństwa. Wszystkie główne denominacje były zaangażowane, włączając Kościół Anglii, Prezbiterian Szkocji i Nonkonformistów. Wiele entuzjazmu zrodziło się z ewangelicznego odrodzenia. W ramach Kościoła Anglii, Church Mission Society (CMS) powstała w 1799 roku i poszedł na podjęcie działalności na całym świecie, w tym, co stało się znane jako „Bliskiego Wschodu”.
Przed rewolucją amerykańską, anglikańskich i metodystycznych misjonarzy były aktywne w 13 kolonii. Metodyści, prowadzone przez George Whitefield (1714-1770), były najbardziej udane i po rewolucji i całkowicie odrębne amerykańskiej denominacji metodystów powstała, która stała się największym protestanckim denominacji w nowych Stanach Zjednoczonych. Poważnym problemem dla urzędników kolonialnych było żądanie Kościoła Anglii, aby ustanowić amerykańskiego biskupa, co spotkało się z ostrym sprzeciwem większości Amerykanów i nigdy nie miało miejsca. Coraz częściej urzędnicy kolonialni zajmowali neutralne stanowisko w sprawach religijnych, nawet w tych koloniach, takich jak Wirginia, gdzie Kościół Anglii był oficjalnie ustanowiony, ale w praktyce kontrolowany przez świeckich w lokalnych zakrystiach. Po uwolnieniu się Amerykanów brytyjscy urzędnicy postanowili wzmocnić władzę i bogactwo Kościoła Anglii we wszystkich koloniach osadniczych, zwłaszcza w Brytyjskiej Ameryce Północnej (Kanadzie).
Towarzystwa misyjne finansowały własne operacje, które nie były nadzorowane ani kierowane przez Urząd Kolonialny. Pojawiły się napięcia między misjonarzami a urzędnikami kolonialnymi. Ci ostatni obawiali się, że misjonarze mogą wzniecać kłopoty lub zachęcać tubylców do kwestionowania władzy kolonialnej. Ogólnie rzecz biorąc, urzędnicy kolonialni byli bardziej zadowoleni z pracy z lokalnymi przywódcami, włączając w to rodzime religie, niż z wprowadzania dzielącej siły chrześcijaństwa. Okazało się to szczególnie kłopotliwe w Indiach, gdzie bardzo niewiele lokalnych elit było przyciągniętych do chrześcijaństwa. Szczególnie w Afryce misjonarze nawrócili wielu ludzi. W XXI wieku w Nigerii było więcej anglikanów niż w Anglii.
Misjonarze coraz bardziej skupiali się na edukacji, pomocy medycznej i długoterminowej modernizacji osobowości tubylców, aby zaszczepić wartości europejskiej klasy średniej. Zakładali szkoły i kliniki medyczne. Chrześcijańscy misjonarze odgrywali rolę publiczną, szczególnie w promowaniu warunków sanitarnych i zdrowia publicznego. Wielu z nich zostało wyszkolonych jako lekarze, lub wzięli specjalne kursy w dziedzinie zdrowia publicznego i medycyny tropikalnej w Livingstone College, London.
Po 1870Edit
Do 1870s misje protestanckie na całym świecie ogólnie uznane długoterminowego celu materialnego było tworzenie niezależnych, samorządnych, samowystarczalnych, samonapędzających się kościołów. Wzrost nacjonalizmu w Trzecim Świecie sprowokował wyzwania ze strony krytyków, którzy skarżyli się, że misjonarze nauczają zachodnich metod, ignorując rodzimą kulturę. Rebelia Bokserów w Chinach w 1898 roku spowodowała ataki na wielką skalę na misje chrześcijańskie i ich konwertytów. Pierwsza wojna światowa pochłonęła środki i odciągnęła większość Niemców od pracy misyjnej, gdy kraj ten stracił swoje imperium. Światowy Wielki Kryzys lat trzydziestych był poważnym ciosem dla finansowania działalności misyjnej.
W roku 1910, Edynburska Konferencja Misyjna, której przewodniczył aktywny lider SVM i YMCA (i przyszły laureat Pokojowej Nagrody Nobla) John R. Mott, amerykański metodysta świecki, dokonała przeglądu stanu ewangelizacji, tłumaczenia Biblii, mobilizacji wsparcia kościelnego i szkolenia miejscowego przywództwa. Patrząc w przyszłość, uczestnicy konferencji pracowali nad strategiami ewangelizacji i współpracy na całym świecie. Konferencja nie tylko ustanowiła większą ekumeniczną współpracę w misjach, ale także zasadniczo zapoczątkowała nowoczesny ruch ekumeniczny.
Następna fala misji została zapoczątkowana przez dwóch misjonarzy, Camerona Townsenda i Donalda McGavrana, około 1935 roku. Mężczyźni ci zdali sobie sprawę, że chociaż wcześniejsi misjonarze dotarli do obszarów geograficznych, istniały liczne grupy etnograficzne, które były odizolowane przez język lub klasę od grup, do których dotarli misjonarze. Cameron założył Wycliffe Bible Translators, aby tłumaczyć Biblię na języki tubylców. McGavran skupił się na poszukiwaniu mostów, które pozwoliłyby przekroczyć bariery klasowe i kulturowe w miejscach takich jak Indie, gdzie żyje ponad 4600 ludów, oddzielonych od siebie językiem, kulturą i kastami. Pomimo reform demokratycznych, różnice kastowe i klasowe są nadal fundamentalne w wielu kulturach.
Równie ważnym wymiarem strategii misyjnej jest metoda tubylcza, polegająca na tym, że obywatele docierają do swoich własnych narodów. W Azji ta fala misji została zapoczątkowana przez takich ludzi jak Dr G. D. James z Singapuru, Rev Theodore Williams z Indii i Dr David Cho z Korei. Ruch „misji dwóch trzecich”, jak się go określa, jest dzisiaj główną siłą w misjach.
Większość współczesnych misjonarzy i towarzystw misyjnych odrzuciła imperializm kulturowy i postanowiła skupić się na szerzeniu Ewangelii i tłumaczeniu Biblii. Czasami misjonarze odgrywają ważną rolę w zachowaniu i dokumentowaniu kultury ludów, wśród których żyją.
Często misjonarze świadczą usługi socjalne i zdrowotne, jako dobry uczynek lub aby zaprzyjaźnić się z miejscowymi. Tysiące szkół, sierocińców i szpitali zostało założonych przez misje. Jedną z usług świadczonych przez misjonarzy był program alfabetyzacji Each one, teach one zapoczątkowany przez Dr. Franka Laubacha na Filipinach w 1935 roku. Program ten od tego czasu rozprzestrzenił się na całym świecie i przyniósł umiejętność czytania i pisania najmniej uzdolnionym członkom wielu społeczeństw.
W tym okresie misjonarze, zwłaszcza ewangeliczni i zielonoświątkowi, byli świadkami znacznego wzrostu liczby nawróceń muzułmanów na chrześcijaństwo. W wywiadzie opublikowanym w 2013 roku lider kluczowej agencji misyjnej skoncentrowanej na muzułmanach stwierdził, że świat żyje w „dniu zbawienia dla muzułmanów wszędzie.”
Słowo „misja” było historycznie często stosowane do budynku, „stacji misyjnej”, w której misjonarz mieszka lub pracuje. W niektórych koloniach, te stacje misyjne stały się miejscem osiedlania się przesiedlonych lub dawniej koczujących ludzi. Szczególnie w wiejskiej Australii, stacje misyjne (znane jako misje) stały się domem dla wielu rdzennych Australijczyków.
Dodatkowe wydarzenia można znaleźć na osi czasu misji chrześcijańskich.