Tora dostarcza bardzo niewiele wskazówek odnośnie do procedur zawierania małżeństwa. Metoda znalezienia małżonka, forma ceremonii ślubnej i natura relacji małżeńskiej są wyjaśnione w Talmudzie.
Baszert: Bratnie dusze
Według Talmudu, Rav Yehuda nauczał, że 40 dni przed poczęciem męskiego dziecka, głos z nieba oznajmia, czyją córkę poślubi, dosłownie dopasowanie dokonane w niebie! W języku jidysz to idealne połączenie nazywa się „bashert”, słowo to oznacza los lub przeznaczenie. Słowo „bashert” może być używane w odniesieniu do każdego rodzaju szczęśliwego trafu, takiego jak znalezienie idealnej pracy lub idealnego domu, ale zazwyczaj odnosi się do bratniej duszy. W Talmudzie znajduje się kilka stwierdzeń, które zdają się przeczyć idei bashert, przede wszystkim wiele porad dotyczących wyboru żony. Niemniej jednak, idea ta jest silnie zakorzeniona w społeczności żydowskiej: spójrzcie na jakąkolwiek listę żydowskich ogłoszeń osobistych, a na pewno znajdziecie kogoś „szukającego mojej bashert.”
Znalezienie swojej bashert nie oznacza, że wasze małżeństwo będzie bezproblemowe. Małżeństwo, jak wszystko, co wartościowe w życiu, wymaga poświęcenia, wysiłku i energii. Nawet jeśli dwoje ludzi jest sobie przeznaczonych, może się zdarzyć, że ich małżeństwo zostanie zrujnowane. Dlatego judaizm zezwala na rozwód.
Chociaż pierwsze małżeństwo jest bashert, nadal możliwe jest dobre i szczęśliwe małżeństwo z drugim małżonkiem. Talmud naucza, że Bóg aranżuje również drugie małżeństwa, a druga żona mężczyzny jest wybierana zgodnie z jego zasługami.
Skąd wiesz, czy znalazłeś swoją bashert? Czy powinieneś wstrzymać się z poślubieniem kogoś w obawie, że osoba, którą chcesz poślubić, może nie być twoim bashertem i że może tam czekać na ciebie lepsza para? Tradycyjny pogląd jest taki, że nie możesz wiedzieć kto jest twoim bashert, ale kiedy się ożenisz, osoba którą poślubiłeś jest z definicji twoim bashert, więc nie powinieneś pozwolić aby obawy o znalezienie twojego bashert zniechęciły cię do poślubienia kogoś.
A skoro jesteśmy przy temacie Boga aranżującego małżeństwa, powinienem podzielić się tym zachwycającym midraszem: mówi się, że rzymska kobieta zapytała rabina, jeśli twój Bóg stworzył wszechświat w sześć dni, to co robił ze swoim czasem od tego czasu? Rabin odpowiedział, że Bóg aranżuje małżeństwa. Rzymianka zadrwiła z tego, mówiąc, że aranżowanie małżeństw to proste zadanie, ale rabin zapewnił ją, że prawidłowe aranżowanie małżeństw jest tak trudne jak rozstąpienie się Morza Czerwonego. Aby udowodnić, że rabin się myli, Rzymianka wróciła do domu, wzięła tysiąc męskich niewolników i tysiąc żeńskich niewolnic i połączyła ich w pary. Następnego dnia niewolnicy pojawili się przed nią, jeden z pękniętą czaszką, inny ze złamaną nogą, jeszcze inny z wydłubanym okiem, wszyscy prosili o uwolnienie ich z małżeństw. Kobieta wróciła do rabina i powiedziała: „Nie ma boga jak twój Bóg, a twoja Tora jest prawdziwa.”
Nabywanie małżonki
Miszna Kiduszin 1:1 określa, że kobieta jest nabywana (tj. aby być żoną) na trzy sposoby: przez pieniądze, kontrakt i stosunek seksualny. Zazwyczaj wszystkie te trzy warunki są spełnione, chociaż tylko jeden z nich jest konieczny do zawarcia wiążącego małżeństwa.
Nabycie przez pieniądze jest zazwyczaj spełnione przez obrączkę ślubną. Ważne jest, aby zauważyć, że chociaż pieniądze są jednym ze sposobów „nabycia” żony, kobieta nie jest kupowana i sprzedawana jak nieruchomość lub niewolnik. Wynika to z faktu, że suma pieniędzy jest symboliczna (według Miszny wystarczy peruta, miedziana moneta o najniższym nominale). Ponadto, gdyby kobieta była kupowana jak własność, mąż mógłby ją odsprzedać, a tak oczywiście nie jest. Przyjęcie pieniędzy przez żonę jest raczej symbolicznym sposobem okazania jej akceptacji dla męża, tak jak akceptacja kontraktu czy stosunku seksualnego.
Aby spełnić wymagania nabycia za pieniądze, pierścień musi należeć do pana młodego. Nie może być pożyczony, choć może być prezentem od krewnego. Musi on być przekazany żonie nieodwołalnie. Ponadto, wartość obrączki musi być znana żonie, aby nie można było twierdzić, że mąż oszukał ją do małżeństwa, wprowadzając ją w błąd co do jej wartości.
We wszystkich przypadkach, Talmud określa, że kobieta może być nabyta tylko za jej zgodą, a nie bez niej (Kiddushin 2a-b).
Jako część ceremonii ślubnej, mąż daje żonie ketubę. Słowo „Ketubah” pochodzi od rdzenia Kaf-Tav-Bet, co oznacza „pisanie”. Ketubah jest również nazywana umową małżeńską. Ketuba określa zobowiązania męża wobec żony w czasie trwania małżeństwa, warunki dziedziczenia po jego śmierci oraz zobowiązania dotyczące utrzymania dzieci z małżeństwa. Przewiduje ona również wsparcie żony w przypadku rozwodu. Istnieją standardowe warunki, ale dodatkowe warunki mogą być zawarte za obopólną zgodą. Umowy małżeńskie tego rodzaju były powszechne w starożytnym świecie semickim.
Ketubah ma wiele wspólnego z intercyzami, które zyskują popularność w Ameryce. W Ameryce, takie umowy były historycznie odradzane, ponieważ uważano, że planowanie rozwodu zachęca do rozwodu, a ludzie, którzy rozważają możliwość rozwodu nie powinni się żenić. Chociaż jeden z rabinów w Talmudzie wyraził podobną opinię, większość utrzymywała, że ketuba zniechęca do rozwodów, służąc jako stałe przypomnienie o znacznych zobowiązaniach finansowych męża, jeśli rozwiedzie się z żoną.
Ketuba jest często pięknym dziełem kaligrafii, oprawionym i wystawionym w domu.
Proces zawierania małżeństwa: Kiduszin i Nisuin
Proces zawierania małżeństwa przebiega w dwóch odrębnych etapach: kiduszin (powszechnie tłumaczony jako zaręczyny) i nisuin (pełnoprawne małżeństwo). Kiduszin ma miejsce, gdy kobieta przyjmuje pieniądze, kontrakt lub stosunki seksualne oferowane przez przyszłego męża. Słowo „kiduszin” pochodzi od rdzenia Qof-Dalet-Shin, co oznacza „uświęcony”. Odzwierciedla ono świętość relacji małżeńskiej. Jednakże, słowo to oznacza również coś, co jest odłożone na bok w określonym (świętym) celu, a rytuał kiduszin odkłada kobietę na bok, aby była żoną określonego mężczyzny i nikogo innego.
Kiduszin jest o wiele bardziej wiążący niż zaręczyny, jak rozumiemy ten termin we współczesnej Ameryce; w rzeczywistości, Majmonides mówi o okresie zaręczyn przed kiduszin. Po zakończeniu kiduszin, kobieta jest prawnie żoną mężczyzny. Związek stworzony przez kiduszin może być rozwiązany jedynie przez śmierć lub rozwód. Małżonkowie nie mieszkają jednak wtedy razem, a wzajemne zobowiązania wynikające z relacji małżeńskiej nie wchodzą w życie aż do zakończenia nisuin.
Nisuin (od słowa oznaczającego „wyniesienie”) kończy proces zawierania małżeństwa. Mąż wprowadza żonę do swojego domu i rozpoczynają oni wspólne życie małżeńskie.
W przeszłości kiduszin i nisuin występowały rutynowo w odstępie nawet roku. W tym czasie mąż przygotowywał dom dla nowej rodziny. Zawsze istniało ryzyko, że podczas tego długiego okresu separacji kobieta odkryje, że chce poślubić innego mężczyznę, lub mężczyzna zniknie, pozostawiając kobietę w niezręcznej sytuacji bycia mężatką, ale bez męża. Dziś te dwie ceremonie są zazwyczaj wykonywane razem.
Ponieważ małżeństwo według prawa żydowskiego jest zasadniczo prywatną umową między mężczyzną a kobietą, nie wymaga ono obecności rabina ani żadnego innego urzędnika religijnego. Jest jednak powszechne, że rabini udzielają ślubu, częściowo naśladując praktykę chrześcijańską, a częściowo dlatego, że obecność urzędnika religijnego lub cywilnego jest wymagana przez amerykańskie prawo cywilne.
Jak widać, bardzo łatwo jest zawrzeć małżeństwo, więc rabini ustanowili surowe kary (zwykle chłostę i przymusowy rozwód), gdy małżeństwo zostało zawarte bez odpowiedniego planowania i powagi.
Typowa aszkenazyjska ceremonia ślubna
W zwyczaju jest, że panna młoda i pan młody nie widzą się przez tydzień poprzedzający ślub. W Szabat tego tygodnia, jest zwyczajem wśród Żydów aszkenazyjskich, aby pan młody miał aliję (zaszczyt recytowania błogosławieństwa nad czytaniem Tory. Ta alija jest znana jako aufruf. W tym czasie w synagodze odbywają się huczne uroczystości.
Na dzień przed ślubem, zarówno panna młoda jak i pan młody poszczą.
Przed ceremonią, panna młoda jest welonowana, proces zwany badeken, przez pana młodego, lub chatan. Zasłona symbolizuje ideę skromności i przekazuje wiadomość, że bez względu na to, jak atrakcyjne mogą być fizyczne pozory, dusza i charakter są najważniejsze. Jest to starożytny zwyczaj i służy jako pierwsze z wielu działań, poprzez które pan młody sygnalizuje swoje zobowiązanie do ubrania i ochrony swojej żony. Akt ten upamiętnia sytuację, gdy Rebeka zakryła twarz przed ślubem z Izaakiem. Badeken symbolizuje przykrycie skarbu, który się ceni.
Sama ceremonia trwa 20-30 minut i jest przeprowadzana pod chupą, baldachimem ślubnym, symbolem domu, który ma być zbudowany i dzielony przez parę. Chatan, a po nim kallah, panna młoda, są eskortowani do chupy przez swoich rodziców. Tak jak wstaje się z miejsc w obecności rodziny królewskiej, tak samo jest właściwe, aby goście powstali po przybyciu chatana i kallah. Kiedy pan młody dociera do chupy, chazan, kantor, błogosławi go i prosi Boga o błogosławieństwo dla panny młodej i pana młodego. Kiedy pan młody dociera pod chupę, zakłada kittel, białą szatę, która symbolizuje duchową czystość. Pod chupą kallah okrąża chatan siedem razy; tak jak świat został stworzony w siedem dni, tak kallah w przenośni buduje ściany nowego domu pary. Innym wyjaśnieniem jest to, że siedem okręgów odpowiada siedmiu momentom w Torze, gdzie jest napisane: „…a gdy mężczyzna poślubi kobietę…”. .” Następnie chazan błogosławi pannę młodą i prosi Boga, aby pobłogosławił chatan i kallah.
Istnieją dwie oddzielne części wesela, kiduszin i nisuin. Podczas kiduszin rabin recytuje błogosławieństwo nad winem, a następnie błogosławieństwo potwierdzające zakazane i dozwolone związki w prawie żydowskim. Pierwszemu kielichowi towarzyszy błogosławieństwo zaręczynowe, a po ich odmówieniu, para pije z kielicha.
Nie ma wymogu, aby obrączka była używana podczas żydowskiego ślubu. Raczej, chatan musi dać kallah przedmiot warty więcej niż jedną perutę, małą jednostkę wartości; jednakże, zwyczajem stało się używanie obrączki. Mężczyzna wkłada obrączkę na palec kobiety i mówi: „Uświęć się (mekudeshet) dla mnie tą obrączką zgodnie z prawem Mojżesza i Izraela”. Zgodnie z prawem żydowskim, jest to centralny moment ślubu, a para jest teraz małżeństwem.
Po zakończeniu kiduszin, ketuba, umowa małżeńska, jest odczytywana na głos w oryginalnym tekście aramejskim. Kontrakt jest następnie podpisywany przez dwóch edim, świadków. Ketuba jest własnością kallah i musi ona mieć do niej dostęp przez cały okres trwania małżeństwa.
Następnie rozpoczyna się nisuin. Panna młoda i pan młody stają pod chuppah i odmawiają siedem błogosławieństw (sheva brakhos) w obecności minyan (kworum modlitewne składające się z 10 dorosłych żydowskich mężczyzn). Istotą każdego z siedmiu błogosławieństw jest:
- … który stworzył wszystko dla swojej chwały
- … który stworzył Człowieka
- …. który ukształtował Człowieka na swój obraz…
- … który uszczęśliwia Syjon poprzez jego dzieci
- … który uszczęśliwia pana młodego i pannę młodą
- … który stworzył radość i wesele… który cieszy pana młodego z panną młodą
- i standardowa modlitwa nad winem.
Potem para młoda pije wino.
Pan młody rozbija prawą stopą kieliszek (lub mały symboliczny kawałek szkła), co ma symbolizować zburzenie Świątyni.
Potem para młoda udaje się na krótko do całkowicie prywatnego pomieszczenia, cheder yichud, i po raz pierwszy zostaje sama. Ten czas jest również symboliczny dla pana młodego, który wprowadza żonę do swojego domu.
Po jichud następuje uroczysty posiłek, po którym następuje powtórzenie sheva brakhos. Żywiołowa muzyka i taniec tradycyjnie towarzyszą ceremonii i przyjęciu.
Typowa sefardyjska ceremonia ślubna
Wielu Żydów sefardyjskich, szczególnie północnoafrykańskich, rozpoczyna śluby na kilka dni przed właściwą ceremonią od wyszukanego przyjęcia, na które panna młoda zakłada haftowaną aksamitną suknię ozdobioną perłami i innymi klejnotami. Często suknia ta jest pamiątką rodzinną. Po wspólnym posiłku, na dłoni każdej kobiety malowany jest barwnik henny, symbolizujący zarówno płodność, jak i ochronę przed złym okiem.
W kręgach aszkenazyjskich, przyszła panna młoda odwiedza mykwę (rytualną kąpiel) z bliską krewną płci żeńskiej, zazwyczaj na osobności. Ale w tradycji sefardyjskiej, wszystkie kobiety ze wspólnoty towarzyszą przyszłej pannie młodej, jej matce i siostrom do mykwy. Potem cieszą się wystawną ucztą ze słodyczy, a następnie tańczą we foyer mykwy. W społecznościach hiszpańskojęzycznych, zwyczaj ten nazywany jest noche de novia, dosłownie „noc ukochanej.”
Dzień ślubu uważany jest za jom tov, uroczyste wydarzenie, a sefardyjska para młoda nie pości. Oczekuje się od nich, że będą delektować się posiłkiem na cześć tej okazji. Sefardyjscy Żydzi nie mają też tradycji bedeken, czyli zasłaniania panny młodej. A Żydzi sefardyjscy uważają zwyczaj yichud – w którym para wymyka się na prywatną chwilę zaraz po ceremonii – za davar mechuar, „odrażającą rzecz”, ponieważ narusza ona skromność.
Wśród Żydów sefardyjskich ketuba (umowa małżeńska) jest wiążącym kontraktem: dwie rodziny negocjują sumę do zapłacenia w przypadku rozwodu. Podczas ceremonii, sefardyjska panna młoda nie okrąża swojego pana młodego siedem razy, jak to jest w zwyczaju aszkenazyjskim. Sefardyjska para zazwyczaj zwrócona jest twarzą do publiczności z tałesem nałożonym na głowę, a sprawujący ceremonię rabin stoi tyłem do gości.
Sefardyjski aufruf pana młodego odbywa się w szabat następujący po ślubie, a nie poprzedzający go. Nazywany Avram Siz, obrzęd ten wymaga przeczytania fragmentu Księgi Rodzaju, w którym Abraham wysyła swojego sługę, Eliezera, aby znalazł odpowiedniego partnera dla swojego syna, Izaaka. Nazwa Avram Siz oznacza po aramejsku „Avram był stary”, czyli słowa, które wprowadzają do tego fragmentu, który jest czytany po aramejsku.
W sefardyjskich tygodniowych uroczystościach zwanych Szewach Brachot, goście przybywają do nowego domu pary przynosząc jedzenie i picie. Para młoda jest traktowana jak król i królowa; recytuje się nad nimi siedem błogosławieństw ślubnych, a ich dom jest przyrównywany do królewskiego dworu.
Związek małżeński
Małżeństwo jest niezwykle ważne w judaizmie. Powstrzymywanie się od małżeństwa nie jest uważane za święte, jak to jest w niektórych innych religiach. Wręcz przeciwnie, jest uważane za nienaturalne. Talmud mówi, że niezamężny mężczyzna nieustannie myśli o grzechu. Talmud opowiada o pewnym rabinie, który został przedstawiony młodemu, niezamężnemu rabinowi. Starszy rabin powiedział młodszemu, żeby nie przychodził więcej w jego obecności, dopóki nie będzie żonaty.
Małżeństwo nie jest wyłącznie, a nawet przede wszystkim, w celu prokreacji. Tradycyjne źródła uznają, że towarzystwo, miłość i intymność są głównymi celami małżeństwa, zauważając, że kobieta została stworzona w Rdz 2:18, ponieważ „nie jest dobrze, aby mężczyzna był sam”, a nie dlatego, że była niezbędna do prokreacji.
Zgodnie z Torą i Talmudem, mężczyzna mógł poślubić więcej niż jedną żonę, ale kobieta nie mogła poślubić więcej niż jednego mężczyzny. Chociaż poligynia była dozwolona, nigdy nie była powszechna. Talmud nigdy nie wspomina o żadnym rabinie, który miałby więcej niż jedną żonę. Około roku 1000 p.n.e., aszkenazyjscy Żydzi zakazali poligynii z powodu nacisków dominującej kultury chrześcijańskiej. Przez wiele lat było ono nadal dozwolone dla Żydów sefardyjskich na ziemiach islamskich. Do dziś Żydzi jemeńscy i etiopscy kontynuują praktykę poligynii, jednak współczesne państwo Izrael zezwala tylko na jedną żonę, chyba że przyjeżdżasz do Izraela z więcej niż jedną żoną, w którym to przypadku możesz zatrzymać żony, które masz, ale nie możesz poślubić nowych.
Mąż jest odpowiedzialny za zapewnienie żonie jedzenia, ubrania i stosunków seksualnych (Wj 21:10), jak również wszystkiego innego określonego w ketubie. Małżeńskie stosunki seksualne są prawem kobiety, a nie mężczyzny. Mężczyzna nie może zmusić swojej żony do podjęcia z nim stosunków seksualnych, ani też nie wolno mu w żaden sposób znęcać się nad żoną (praktyka ta do niedawna była rutynowo dozwolona w krajach chrześcijańskich).
Kobieta zamężna zachowuje prawo własności do majątku, który wniosła do małżeństwa, ale mąż ma prawo do zarządzania tym majątkiem i korzystania z zysków z niego.
Zakazane małżeństwa i nieślubne dzieci
Minimalny wiek do zawarcia małżeństwa według prawa żydowskiego wynosi 13 lat dla chłopców, 12 dla dziewcząt; jednakże kiduszin może mieć miejsce wcześniej, i często miało miejsce w czasach średniowiecza. Talmud zaleca, aby mężczyzna ożenił się w wieku 18 lat, lub gdzieś pomiędzy 16 a 24 rokiem życia.
Tora określa listę zakazanych związków. Takie małżeństwa nigdy nie są ważne. Mężczyzna nie może poślubić niektórych bliskich krewnych, byłych żon niektórych bliskich krewnych, kobiety, która nie została ważnie rozwiedziona ze swoim poprzednim mężem, córki lub wnuczki swojej byłej żony, lub siostry swojej byłej żony w czasie życia byłej żony.
Potomstwo takiego małżeństwa jest mamzerim (bękartami, nieślubnymi) i podlega różnym ograniczeniom; jednakże ważne jest, aby zauważyć, że tylko potomstwo tych kazirodczych lub zakazanych małżeństw jest mamzerim. Dzieci urodzone poza związkiem małżeńskim nie są mamzerim w prawie żydowskim i nie są napiętnowane, chyba że małżeństwo byłoby zakazane z powyższych powodów. Dzieci żonatego mężczyzny i kobiety, która nie jest jego żoną nie są mamzerim (ponieważ małżeństwo między rodzicami nie byłoby zakazane), chociaż dzieci zamężnej kobiety i mężczyzny, który nie jest jej mężem są mamzerim (ponieważ ona nie mogłaby go poślubić).
Istnieją inne klasy małżeństw, które nie są dozwolone, ale są ważne jeśli się wydarzą i nie czynią dzieci mamzerim. Do tej kategorii należą małżeństwa nieletnich, Żydów z nie-Żydami oraz koheinów z zakazanymi klasami kobiet, omówionymi poniżej.
Kohein nie może poślubić rozwódki, konwertyty, kobiety rozwiązłej, kobiety, która jest potomkiem zakazanego małżeństwa z koheinem, ani kobiety, która jest wdową po mężczyźnie, który zmarł bezpotomnie, ale została zwolniona z obowiązku poślubienia brata swojego męża. Kohena, który poślubia taką kobietę, zostaje zdyskwalifikowany z obowiązków kohena, podobnie jak wszystkie potomstwo z tego małżeństwa.
.