Fluoride Action Network

Suplementy fluorkowe (krople, tabletki i pastylki) zostały wprowadzone w latach 50-tych jako substytut fluoryzowanej wody dla dzieci żyjących w niefluoryzowanych społecznościach. W przeciwieństwie do suplementów diety, suplementów fluorkowych nie można kupić bez recepty, lecz wymagają one recepty od dentysty lub lekarza. Ponadto, w przeciwieństwie do większości innych leków na receptę, suplementy fluorkowe nigdy nie zostały zatwierdzone jako bezpieczne i skuteczne przez Food and Drug Administration (FDA). Pomimo pięćdziesięciu lat i niezliczonych recept dla milionów dzieci, FDA nadal uważa suplementy fluorkowe za „niezatwierdzone nowe leki.”

Używanie suplementów fluorkowych opiera się na dwóch przestarzałych przekonaniach: (1) fluor musi być połknięty, aby był skuteczny i (2) dzieci w niefluoryzowanych społecznościach mają niedobór przyjmowania fluoru. Współczesne badania unieważniły oba te przekonania. Nawet niektórzy pro-fluorkowi badacze stomatologiczni zaczęli wzywać do zakończenia suplementacji fluorkiem, a organizacje stomatologiczne w całym zachodnim świecie zaczęły drastycznie rewidować swoje wytyczne dotyczące suplementacji fluorkiem.

Co więc Ty, jako rodzic, musisz wiedzieć o suplementacji fluorkiem w dzisiejszych czasach?

Suplementy fluoru nie są już zalecane dla większości dzieci

W 1994 roku American Dental Association, American Academy of Pediatrics i American Academy of Pediatric Dentists znacznie obniżyły zalecane dawki suplementów fluoru. Zgodnie z nowymi wytycznymi niemowlęta w wieku od 0 do 6 miesięcy nie powinny otrzymywać suplementów fluoru. Ostatnio, w 2010 r., Rada ds. Naukowych ADA ogłosiła zalecenie, że „suplementy fluorkowe powinny być przepisywane wyłącznie dzieciom, u których występuje wysokie ryzyko rozwoju próchnicy.” (Rozier 2010). Stowarzyszenia stomatologiczne w innych krajach wydały podobne komunikaty. (Banting 1999). W Europie „Większość europejskich naukowych stowarzyszeń stomatologicznych nie zaleca już stosowania suplementów fluorkowych, takich jak tabletki lub krople fluorkowe, jako standardowego postępowania w profilaktyce próchnicy.” (Zimmer 2003).

Jak omówiono poniżej, słabnący entuzjazm dla suplementów fluorkowych ze strony nawet najbardziej zagorzałych organizacji popierających fluorki odzwierciedla rosnącą świadomość, że (a) spożywanie fluorków w niewielkim stopniu, jeśli w ogóle, zapobiega próchnicy zębów; (b) dzieci w „niefluoryzowanych” społecznościach otrzymują obecnie fluor z wielu innych źródeł (pasta do zębów, itp.), przez co „suplementacja” staje się niepotrzebna i szkodliwa; oraz (c) dzieci, które stosują suplementy fluorkowe są w grupie bardzo wysokiego ryzyka rozwoju fluorozy zębów stałych.

Suplementy fluorkowe są niepotrzebne

Suplementy fluorkowe zostały opracowane w latach 50-tych XX wieku w oparciu o błędne i przestarzałe poglądy, że (a) korzyści dla zębów płynące z fluorku pochodzą z połykania go w dzieciństwie, oraz że (b) dzieci w niefluoryzowanych społecznościach mają niedobór fluorku. (Burt 1999). Od tego czasu oba te założenia zostały powszechnie odrzucone. W latach 80-tych naukowcy z dziedziny stomatologii ostatecznie ustalili, że podstawowa korzyść dla zębów płynąca z fluorku pochodzi z bezpośredniego kontaktu miejscowego z zębami, a nie z połykania. A w 1989 roku Narodowa Akademia Nauk stwierdziła, że fluorek nie jest „niezbędnym składnikiem odżywczym”, którego może brakować.

Ponadto, nawet gdyby spożywanie fluorku było w jakiś sposób konieczne, społeczność dentystyczna przyznaje teraz, że dzieci w niefluoryzowanych społecznościach otrzymują teraz fluorek z wielu innych źródeł, takich jak fluoryzowana pasta do zębów, więc nie ma już żadnego „niedoboru” do uzupełnienia. Na przykład, według Journal of Public Health Dentistry: „Praktycznie wszyscy autorzy zauważyli, że niektóre dzieci mogą spożywać więcej fluorku z samego siebie niż jest to zalecane jako całkowite dzienne spożycie fluorku.” (Levy 1999).

W słowach pro-fluorkowego badacza stomatologicznego Briana Burta, „sprawy zmieniły się tak bardzo, że stosowanie suplementów diety z fluorem dla małych dzieci przedstawia obecnie więcej problemów niż korzyści.” (Burt 1999)

Suplementy fluoru są nieskuteczne

Jak przyznają teraz nawet zwolennicy fluoru, dowody na to, że suplementy fluoru zmniejszają liczbę ubytków są „słabe”, „niespójne” i „słabe”. (Ismail 2008; Riordan 1999). Według pro-fluorkowego badacza Paula Riordana:

„Podstawą powszechnej akceptacji suplementów fluorkowych w zapobieganiu próchnicy jest duża liczba, w większości niewielkich, badań klinicznych przeprowadzonych w późnych latach 50-tych i 60-tych. Te wczesne badania zostały ostatnio ponownie przejrzane w serii publikacji i ponownie poddane krytyce. Krytyka jest poważna i praktycznie żadne z wczesnych badań nad suplementacją fluorem nie zostałoby dziś opublikowane z powodu braków metodologicznych i innych niedociągnięć. Przedstawiają one wnioski, które nie są poparte ich danymi lub spójne z ich projektami.” (Riordan 1999).

Podczas gdy niektóre współczesne badania znalazły marginalne różnice w próchnicy zębów, inne badania nie znalazły żadnych korzyści w ogóle. (Kalsbeek 1992). Nawet jeśli istnieje niewielka korzyść, „korzyści deklarowane dla suplementów fluoru są, w każdym razie, dostępne poprzez regularne szczotkowanie zębów pastą z fluorem i dość niewielkie i rozsądne zmiany w stylu życia.” (Riordan 1999).

Suplementy fluorkowe powodują fluorozę zębową

W przeciwieństwie do słabych i niespójnych dowodów na skuteczność, istnieją przytłaczające dowody na to, że suplementy fluorkowe znacznie zwiększają prawdopodobieństwo, że u dziecka rozwinie się fluoroza zębowa na zębach stałych. (Burt 1999; Ismail 1999; Riordan 1999). Fluoroza zębowa jest wadą mineralizacji zębów spowodowaną nadmiernym spożyciem fluoru w okresie kształtowania się zębów. W łagodnych postaciach objawia się jako białe plamki i smugi na zębach, natomiast w postaciach zaawansowanych powoduje brązowe i czarne przebarwienia oraz erozję szkliwa. „Stosowanie suplementów fluorkowych zwiększa ryzyko rozwoju fluorozy zębów co najmniej dwukrotnie.” (Ismail 1999). Tak więc „stosowanie suplementów przez dzieci młodsze niż 5 lat pociąga za sobą ryzyko fluorozy, które na poziomie społeczności staje się pewnikiem.” (Riordan 1999). Według Burta zatem, sprawa eliminacji suplementów fluorkowych „jest zasadniczo kwestią ryzyka i korzyści – fluorek ma niewielki wpływ na zapobieganie próchnicy, ale stanowi wyraźne ryzyko fluorozy.” (Burt 1999).

Suplementy fluorkowe przedstawiają inne zagrożenia oprócz fluorozy

Suplementy fluorkowe mogą powodować inne szkody oprócz fluorozy zębów. U niektórych dzieci stwierdzono, że suplementy fluorkowe powodują reakcje alergiczne, w tym bóle żołądkowo-jelitowe, nudności, wysypki skórne i bóle głowy. (Physician’s Desk Reference 1994; Shea 1967; Feltman 1961) Ponadto dzieci przyjmujące tabletki 1 mg doświadczają codziennych skoków poziomu fluorków we krwi, które przekraczają poziom fluorków we krwi (95 ppb) zwiększający poziom glukozy we krwi u ludzi i zwierząt. (Ekstrand 1983). Konsekwencje tego faktu muszą być jeszcze rozważone przez społeczność dentystów, ale mogą przyczyniać się do, lub zaostrzać, rozwój cukrzycy dziecięcej (stan charakteryzujący się chronicznie podwyższonym poziomem glukozy we krwi).

Niektórzy dentyści przepisują suplementy fluorkowe dzieciom z obszarów objętych fluoryzacją

Mimo że suplementy zostały opracowane z myślą o dzieciach mieszkających w społecznościach nieobjętych fluoryzacją, badania wykazały, że znaczny odsetek dentystów nie bierze pod uwagę poziomu fluorków w wodzie dostarczanej dziecku przed przepisaniem suplementu. (Narendran 2006; Ismail 1999). W rezultacie wielu dzieciom żyjącym w społecznościach objętych fluoryzacją przepisywano jednocześnie suplementy fluorkowe.

Co więcej, chociaż badacze stomatologiczni zachęcają dentystów do rozważenia innych źródeł fluorków, które dziecko może otrzymywać (np. pasta do zębów), w praktyce rzadko ma to miejsce. W rezultacie dzieciom, które nieumyślnie połknęły przepisaną na receptę dawkę fluoru za pośrednictwem pasty do zębów, nadal przepisuje się „suplement” fluorkowy. Takie dzieci są w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia zaawansowanych form fluorozy zębów, szczególnie jeśli mieszkają na terenach fluoryzowanych.

• Banting DW. (1999). Międzynarodowe zalecenia dotyczące suplementacji fluorem. Community Dent Oral Epidemiol. 27(1):57-61.
• Burt BA. (1999). The case for eliminating the use of dietary fluoride supplements for young children. J Public Health Dent. 59(4):269-74.
• Feltman R, Kosel G. (1961). Prenatal and postnatal ingestion of fluorides – Fourteen years of investigation – – Final report. Journal of Dental Medicine 16: 190-99.
• Ismail AI, Hasson H. (2008). Fluoride supplements, dental caries and fluorosis: a systematic review. J Am Dent Assoc. 139(11):1457-68.
• Ismail AI, Bandekar RR. (1999). Fluoride supplements and fluorosis: a meta-analysis. Community Dent Oral Epidemiol. 27(1):48-56.
• Levy SM, Guha-Chowdhury N. (1999). Total fluoride intake and implications for dietary fluoride supplementation. J Public Health Dent. 59(4):211-23.
• Kalsbeek H, et al. (1992). Use of fluoride tablets and effect on prevalence of dental caries and dental fluorosis. Community Dent Oral Epidemiol. 20(5):241-5.
• Narendran SN, et al. (2006). Fluoride knowledge and prescription practices among dentists. Journal of Dental Education 70(9): 956-64.
• Physician’s Desk Reference 1994, 48th Edition, p. 2335-36.
• Riordan PJ. (1999). Fluoride supplements for young children: an analysis of the literature focusing on benefits and risks. Community Dent Oral Epidemiol. 27(1):72-83.
• Rozier RG, et al. (2010). Evidence-based clinical recommendations on the prescription of dietary fluoride supplements for caries prevention: a report of the American Dental Association Council on Scientific Affairs. J Am Dent Assoc. 141(12):1480-9.
• Zimmer S, et al. (2003). Recommendations for the use of fluoride in caries prevention. Oral Health Prev Dent. 1(1):45-51.