Co to jest zrównoważona architektura: definicja, koncepcja i znane przykłady

Zrównoważona architektura i kwestie środowiskowe są obecnie częścią programu działań firm, a także społeczności lokalnych i międzynarodowych. A ludzie nie mogą mieć tego dość. Słowo „zrównoważony rozwój” i wyrażenie „zrównoważona architektura” rozprzestrzeniają się w świecie projektowania i architektury z dwóch głównych powodów: funkcjonalnego i formalnego. Każdy obiekt, który jest uważany za zrównoważony musi wykazywać świadomość ekologiczną, dlatego jego funkcjonalność musi być powiązana z jego relacją ze środowiskiem poprzez jego wygląd.

Jaka jest definicja zrównoważonego budynku?

Zrównoważona architektura projektuje i buduje budynki w taki sposób, aby ograniczyć ich wpływ na środowisko, a jej celem jest osiągnięcie efektywności energetycznej, pozytywnego wpływu na zdrowie, komfortu i poprawy warunków życia mieszkańców; wszystko to można osiągnąć poprzez zastosowanie odpowiednich technologii w budynku. Zrównoważona architektura oznacza zdolność do spełniania oczekiwań konsumentów, uwzględnianie czasu i potrzebnych zasobów naturalnych już na wczesnych etapach projektu, wpisywanie się w kontekst w sposób jak najbardziej naturalny, planowanie z wyprzedzeniem poprzez uczynienie przestrzeni i zastosowanych materiałów całkowicie możliwymi do ponownego wykorzystania.

Dlaczego zrównoważona architektura jest tak ważna?

Projektowanie zrównoważonej architektury oznacza uwzględnienie kilku podstawowych elementów: orientacji, zacienienia i nasłonecznienia przez wcześniej istniejące elementy, naturalnej wentylacji, a także wykorzystania biomasy, Ambient Assisted Living lub domotyki i systemów energii odnawialnej, a wszystko to stworzone i wbudowane w materiały badane specjalnie pod kątem interakcji ze środowiskiem i jego cechami.

Do projektu architektury organicznej lub bioarchitektury należy podejść holistycznie: od aspektów technicznych po środowiskowe, społeczne, a nawet psycho-sensoryczne.

„Zrównoważony rozwój, jako paradoks sztuczności, stawia nowe problemy: demokratyczna konfrontacja z planetą jest koniecznością, która prowadzi nas prosto do kwestii środowiskowej. Człowiek zużywa kapitał Ziemi szybciej niż natura, która jest w stanie sama się regenerować. Zrównoważony dom nie niszczy bio-zdolności planety, ale istnieje w harmonii z nią, a zatem jest w stanie ją „podtrzymywać”” (Enzo Calabrese)

Zrównoważony rozwój w architekturze nie oznacza jedynie zmniejszenia zużycia energii i ilości odpadów. Nie można go podzielić na różne podkategorie, ponieważ stanowi fundamentalną i nieodłączną kombinację czynników związanych z naszą egzystencją na tej planecie. Wybory, które sprawiają, że projekt architektoniczny lub urbanistyczny jest przyjazny dla środowiska, nie są jedynymi indywidualnymi strategiami, które należy zastosować; zrównoważone budynki muszą określać sposób, w jaki żyją ludzie, którzy je zamieszkują, na przykład zmniejszając ilość odpadów i zużycie energii nie tylko w ich własnych dzielnicach, ale w całym mieście.

Koncepcje i przykłady architektury zrównoważonej

Zrównoważony charakter projektu musi być wymogiem, a nie cechą charakterystyczną i tak jest od czasu budowy piramid w Starożytnym Egipcie. Współczesne kamienie milowe udanej architektury zrównoważonej, które w pełni ucieleśniają jej zasady i koncepcje, można często znaleźć w krajach rozwijających się, gdzie lokalni pracownicy i społeczność znajdują się w centrum projektów.

Pływająca szkoła Makoko w Lagos, Nigeria, autorstwa pracowni Nlè Architects, reprezentuje innowacyjne podejście do planowania architektonicznego, w którym społeczność i problemy wynikające ze zmian klimatycznych znajdują się w centrum uwagi. Projekt tej struktury w pełni uwzględnia ograniczenia i walory miejsca, a także kulturę i zwyczaje mieszkańców. Kulminacją projektu jest szkoła stworzona w całości z ponownie wykorzystanych materiałów. W tym sensie, biblioteka Gando w Mali zaprojektowana przez architekta Diebedo Francisa Kerè i Zielona Szkoła na Bali w Indonezji przez PT Pure Bamboo są na podobnej długości fali.

Na szczęście, tego typu projekty architektoniczne stają się coraz bardziej powszechne, chociaż nadal stanowią bardzo mały procent tego, co jest faktycznie budowane. Głównym problemem jest wygląd: wizerunek dyktuje zasady. Wizerunek zrównoważonego rozwoju narażony jest na ryzyko zbanalizowania i stania się typowym drewnianym domem o mgliście pocieszającym kształcie, pasującym do powszechnego wyobrażenia ekologiczności. Czy zatem wygląd może być ważniejszy od treści? Budynek, który po prostu wygląda tak, jak wygląda, jest często określany jako „zielony”. Budynek nie jest zrównoważony tylko dlatego, że zastosowano w nim panele słoneczne, choć dzięki temu jest mniej szkodliwy pod względem energetycznym, ale zrównoważony rozwój jest sumą wszystkich jego części, w tym procesów społecznych i ekonomicznych. Deklarowanie budynku jako zielonego, mimo że w rzeczywistości nim nie jest, stało się tak powszechnym zjawiskiem, że stworzono termin „greenwashing”, aby to zdefiniować.

Na całym świecie istnieje wiele takich przykładów, niektóre z najbardziej znanych to Hudson Yards firmy Tishman Speyer w Nowym Jorku i Wilshire Project w Los Angeles, oba w Stanach Zjednoczonych.

Materiały używane w zrównoważonej architekturze

Jednym z głównych celów ludzi, którzy zagłębiają się w zrównoważoną architekturę jest recykling prawie wszystkiego, czego używają. Budynki powinny być modułowe, zbudowane z elementów i materiałów, które można łatwo odzyskać, ponownie wykorzystać i pozbyć się ich bez powodowania zanieczyszczeń poprzez ich integralny lub globalny recykling. Oddzielanie nowoczesnych elementów, składających się z różnych warstw materiałów, które zostały sklejone ze sobą chemicznie, stanowi poważny problem dla recyklingu. Z tego powodu, projektowanie struktur wielokrotnego użytku, modułowych i adaptowalnych nie stało się jeszcze powszechnym podejściem.

Architekt Kenneth Frampton podkreślił ten problem w swojej rozmowie z architektem i projektantem Enzo Calabrese, zapisanej w książce tego ostatniego Sustain What’s, the use of new materials has set us back in some way:

„Cała przedindustrialna kultura budowlana, uwarunkowana względnym brakiem zasobów, była zrównoważona z definicji, ponieważ opierała się głównie na materiałach niskoenergetycznych, odnawialnych i/lub trwałych, takich jak drewno, cegły i kamień. Jednak architektura oparta wyłącznie na tych materiałach byłaby nieuchronnie ograniczona pod względem możliwości ekspresji”.

To, czego wielu architektów nie rozumie w zrównoważonym projekcie architektonicznym, to fakt, że materiały mogą mieć inne życie i funkcję niż te, które miały pierwotnie. Ponowne wykorzystanie i recykling materiałów musi być brane pod uwagę już w fazie projektowania nowej konstrukcji, a w przypadku rozbiórki, materiały muszą być łatwe do odzyskania i ponownego wykorzystania lub recyklingu poprzez staranne planowanie. Japoński architekt Shigeru Ban od lat bada i rozpowszechnia tę praktykę, nawet ze społecznego punktu widzenia, badając i tworząc konstrukcje z kartonowych tub.

Projekty firmy Earthships Biotecture są emblematem radykalnie zrównoważonej architektury, która jest również ucieleśnieniem wyrafinowanej estetyki. Eartships to rodzaj pasywnego domu słonecznego z zeroenergetycznymi systemami ogrzewania i chłodzenia, całkowicie niezależnego od miejskich źródeł energii. Struktury te są tworzone z szerokiej gamy materiałów, takich jak ziemia, glina, siano, drewno, a najczęściej opony wypełnione ziemią jako ściany nośne, podczas gdy puszki lub butelki są wykorzystywane do ścian nienośnych. Ich wpływ na środowisko jest zredukowany, a ich właściwości są lepsze niż w przypadku zwykłych domów.

Inne przykłady udanych projektów zrównoważonej architektury w Europie to The Edge w stolicy Holandii Amsterdamie, wielokrotnie nagradzany Bosco Verticale w Mediolanie we Włoszech i Eden Project w Kornwalii w Wielkiej Brytanii.

Czytaj dalej: On „the Edge” of sustainability

Therefore, sustainable planning is more of a cultural approach than a simple branch of traditional architecture; it leads to designing a structure with minimal impact on humans and the environment through a limited use of non-renewable resources and the implementation of non-harmful materials, in order to preserve the relationship between man, building and environment.

Read more: Bosco Verticale. Włoski wieżowiec w lesie jest najpiękniejszym budynkiem na świecie

Prawdziwa rewolucja w charakterystyce budownictwa musi jeszcze nastąpić, abyśmy mogli stawić czoła problemom środowiskowym, których nie możemy już dłużej ignorować. Niestety, architektura nie ma żadnych natychmiastowych odpowiedzi, co jest odzwierciedleniem złożoności zmian kulturowych, procesu czasochłonnego, który wymaga również przekonania do przyjęcia nowych podejść, takich jak 100-procentowe zrównoważenie cyklu życia projektu, w celu stworzenia architektury, która nie będzie miała negatywnego wpływu na istoty żywe ani na planetę.

Tłumaczenie: Andrea Cutolo

.