Światowy katalog mniejszości i ludów tubylczych – Kiribati Kiribati

Mniejszości i ludy tubylcze

Główne języki: Gilbertese (Taetae ni Kiribati), angielski.

Główne religie: Rzymski katolicyzm (57,3 procent), protestantyzm (31,3 procent), Święci Dnia Ostatniego (5,3 procent), Adwentyści Dnia Siódmego (1,9 procent) i inne małe denominacje chrześcijańskie, z innymi grupami, w tym Bahá’í (2,1 procent) i małą społecznością muzułmańską.

Według spisu ludności z 2015 roku w Kiribati mieszkało łącznie 110 136 osób, chociaż szacunki w 2018 roku były nieco wyższe i wynosiły około 118 000 osób. 96,2 procent to rdzenni I-Kiribati, z mniejszymi grupami, w tym I-Kiribati / Tuvalu i Tuvalu (wspólnie stanowiącymi nieco ponad 1 procent populacji), a także mniejsze społeczności australijskie, chińskie, europejskie i nowozelandzkie. Banabańczycy, choć zaliczani do populacji I-Kiribati, są mniejszością liczącą kilkaset osób o odrębnej historii, wynikającej z wysiedlenia ich z rodzinnej Banaby w celu przystosowania jej do kolonialnego wydobycia fosforytów. Język kilkuset Banabanów różni się nieznacznie od języka Gilbertańczyków z Kiribati.

Wystąpiła znaczna migracja z wysp zewnętrznych na główną wyspę Południową Tarawę, gdzie mieszka ponad jedna trzecia ludności.

Uaktualnienie kwiecień 2018

Kwestie bieżące

Wyspiarskie państwo Kiribati na Pacyfiku zostało szczególnie dotknięte nadejściem zmian klimatycznych. W tym regionie nisko położonych atoli i osad przybrzeżnych, podnoszący się poziom morza już ma niszczący wpływ na wiele społeczności, zmuszając wielu do opuszczenia swoich domów i przesiedlenia się gdzie indziej. Wezbrania pływowe, znane jako przypływy, już teraz powodują szkody materialne. Wyzwania stojące przed małym państwem Kiribati są jednak szczególnie poważne – istnieje ryzyko, że jego rdzenna ludność pozostanie bez domu.

Składające się z szeregu 33 wysp o średniej wysokości nad poziomem morza wynoszącej zaledwie dwa metry, państwo to już odczuwa skutki zmian klimatycznych w postaci wnikania słonej wody i utraty gruntów przybrzeżnych. Uderzyło to mocno w sektor rolnictwa na wyspach i osłabiło wiele podstawowych źródeł żywności w Kiribati, od ryb słodkowodnych po lokalne uprawy. W miarę jak warunki życia stają się coraz trudniejsze, wielu mieszkańców wysp staje teraz przed trudną decyzją – czy przyszłość w ich ojczyźnie jest nadal realna. Chociaż problemy środowiskowe Kiribati nie są nowe – erozja wybrzeża i zanieczyszczenie gleby są widoczne od dziesięcioleci – to zmiany klimatyczne spowodowały ich nasilenie. W rezultacie niektóre prognozy sugerują, że do 2050 r. duże obszary jego terytorium mogą być faktycznie niemożliwe do zamieszkania.

W odpowiedzi na te wyzwania, podczas gdy międzynarodowa migracja z Kiribati była historycznie rzadka, jest teraz postrzegana przez wielu jako najlepsza dostępna opcja, ponieważ presje środowiskowe narodu nasilają się. Future migration flows out of the country are likely to be increasingly driven by climate change. W odpowiedzi na to jedną ze strategii realizowanych przez rząd Kiribati jest „migracja z godnością”, transgraniczny program migracji zarobkowej, którego celem jest pomoc w tworzeniu społeczności Kiribati w innych krajach w celu wspierania przyszłych migrantów, przy jednoczesnym zwiększaniu atrakcyjności obywateli Kiribati poprzez podnoszenie ich kwalifikacji edukacyjnych i zawodowych w drodze podnoszenia umiejętności. Wskazano jednak, że potencjalnymi beneficjentami tej polityki będą tylko ci, którzy dobrowolnie wyemigrują, a wielu obywateli – tych z niskim wykształceniem lub zależnych głównie od tradycyjnych działań na własne potrzeby, które mogą nie być możliwe do przeniesienia poza Kiribati – nie będzie w stanie uzyskać dostępu do tych możliwości.

W międzyczasie inną strategią realizowaną przez rząd jest zabezpieczenie przestrzeni w innym kraju na potrzeby migracji, przy czym w 2014 r. na Fidżi zakupiono około 20 kilometrów kwadratowych ziemi. Jednak niektórzy kwestionowali, czy ziemia – odizolowana działka charakteryzująca się wzgórzami i bagnami, ze społecznością przesiedlonych Wyspiarzy Salomona już tam osiadłych – będzie odpowiednia, jeśli konieczne będzie przesiedlenie. Ponadto, ponieważ Kiribati nie będzie miało prawnej zwierzchności nad tą ziemią, nie ma gwarancji, że w przyszłości obywatele I-Kiribati będą mogli się tam przenieść. Władze rozważają również budowę sztucznych wysp przy wsparciu Zjednoczonych Emiratów Arabskich, aby chronić przyszłość Kiribati – choć prawdopodobne koszty projektu, które mogą wynieść nawet 100 mln USD, mogą oznaczać, że bez międzynarodowego wsparcia pozostanie on poza zasięgiem.

Podczas gdy tradycyjne praktyki i źródła utrzymania na wyspach są już zagrożone przez podnoszący się poziom mórz i środowiskowe żniwo zmian klimatycznych, migracja może skutecznie przyspieszyć proces wymierania kultur w nadchodzących latach. Jednym z przykładów jest maneaba, przestrzeń spotkań społeczności, która historycznie była kluczowa dla przywództwa Kiribati i podejmowania decyzji w oparciu o konsensus. Ponieważ system ten, aby skutecznie funkcjonować, musi być zorganizowany wokół ściśle powiązanych ze sobą społeczności, migracja wielu mieszkańców wiosek do większych osiedli miejskich już wywarła na niego presję. Wiele osób obawia się, że migracja z Kiribati może doprowadzić do całkowitego zaniku maneaba.

Inne formy rdzennego dziedzictwa I-Kiribati, takie jak tradycyjne uroczystości zwane botaki, podczas których każda rodzina dzieli się jedzeniem z resztą społeczności, oraz te karekare, zwyczajowy system pracy, który promuje współpracę między rodzinami, nie wspominając o bogatych tradycjach tańca i muzyki Kiribati, również mogą ucierpieć. Podobnie jej święte przestrzenie i tradycje – już fizycznie zagrożone przez podnoszący się poziom mórz – stają w obliczu kolejnego zagrożenia w postaci masowej migracji z wysp, podczas gdy zainteresowanie wśród młodego pokolenia wydaje się maleć.

Waga dziedzictwa rdzennej wiedzy i praktyk Kiribati podkreśla potrzebę przyjęcia bardziej zniuansowanego, opartego na prawach podejścia do adaptacji do zmian klimatu i migracji, wykraczającego poza techniczne i logistyczne aspekty przesiedlenia, aby również włączyć sposoby zapewnienia przetrwania tkanki społecznej i tradycji kulturowych społeczności. Jest to szczególnie ważne w przypadku, gdy osoby zmuszone do migracji z powodu zmian klimatu i katastrof środowiskowych to ludy tubylcze, takie jak I-Kiribati, których każdy aspekt życia jest związany z ziemiami, z których zostały wyrwane.

Kolejną kluczową kwestią dla Kiribati jest dyskryminacja ze względu na płeć, a w szczególności przemoc wobec kobiet. Do szkół średnich zapisuje się więcej dziewcząt niż chłopców, ale po ich ukończeniu wskaźniki dotyczące udziału w życiu gospodarczym i politycznym generalnie silnie skłaniają się ku mężczyznom. W maju 2017 r. tylko 6,5% członków parlamentu krajowego stanowiły kobiety i tylko 10 z 332 lokalnych radnych to kobiety. Co jeszcze bardziej uderzające, 68 procent dziewcząt i kobiet w wieku 15-49 lat, które kiedykolwiek były w związku, doświadczyło przemocy ze strony partnera intymnego. Dziewięćdziesiąt procent kobiet zgłasza zachowania kontrolne ze strony swojego partnera. Przyczyny leżą w normach społecznych, które nakazują kobietom być posłusznymi mężom i które legitymizują przemoc domową. W 2011 r. rząd wprowadził 10-letni plan strategiczny, a w 2014 r. przyjął ustawę Te Rau N Te Mwenga Act (Kiribati Family Peace Act), która wprowadziła szereg reform, w tym większe wsparcie dla ofiar.

Uaktualnienie kwiecień 2018

Kontekst

Środowisko

Kiribati jest państwem mikronezyjskim o rozległym obszarze morskim obejmującym równik i przekraczającym linię demarkacyjną, składającym się z trzech grup wysp koralowych, z których dwie są zaludnione, oddzielonych od siebie o 3500 kilometrów. Jego obszar morski jest jednym z największych na świecie z wyłączną strefą ekonomiczną, która obejmuje ponad 3 miliony kwadratów.

Historia

Kiribati było częścią brytyjskiego terytorium Wysp Gilberta i Ellice i uzyskało niepodległość w 1979 r. (najbardziej wysunięte na południe polinezyjskie wyspy brytyjskiego terytorium oderwały się, aby stać się państwem narodowym Tuvalu w 1978 r.).

Wyspa Banaba produkowała fosforan do zamknięcia w 1979 r., w tym samym roku, w którym Kiribati uzyskało niepodległość. Wydobycie Banaba od 1900 do 1979 spowodowało powojenne wysiedlenie ludności Banaban, którzy zostali przeniesieni na wyspę Rabi w Fidżi. Istniało pewne zainteresowanie mniejszości powrotem do Banaby, a kilku Banabańczyków tam mieszka, ale odszkodowania wypłacone Banabańczykom zostały zainwestowane na Fidżi, a wyspa nie została zrekultywowana.

W ostatnich latach Kiribati zmagało się z wpływem zmian klimatycznych, z podnoszeniem się poziomu morza w regionie, zalewając społeczności i zagrażając przyszłej żywotności wielu nisko położonych wysp. Przyczyniło się to do znacznej migracji wewnętrznej w kraju i doprowadziło w ostatnich latach do zbadania przez rząd Kiribati możliwości masowych przesiedleń w przypadku, gdyby terytorium stało się niezdatne do zamieszkania.

Rządy

Parlament (Maneaba ni Maungatabu) jest jednoizbowy, składa się z 42 członków, wśród których jest przedstawiciel Banabanu. Historycznie rzecz biorąc, partie polityczne nie mają większego znaczenia, ale ostatnie wybory pokazały rozwój bliższych sojuszy politycznych. Gospodarka jest w dużym stopniu uzależniona od przekazów pieniężnych (od pracowników zatrudnionych na liniach żeglugi handlowej lub w innych miejscach) i pomocy zagranicznej. Eksport jest niewielki i dominuje gospodarka oparta na utrzymaniu, obejmująca rybołówstwo i rolnictwo. Gospodarka jest również uzależniona od dochodów z zagranicznych flot rybackich działających w rozległej wyłącznej strefie ekonomicznej Kiribati, która obejmuje ponad 3 miliony kilometrów kwadratowych oceanu.

W ostatnich latach rząd Kiribati coraz bardziej koncentrował się na sposobach dostosowania się do coraz poważniejszych skutków zmian klimatu i zagrożenia, jakie stanowią one dla przetrwania wielu wysp w przyszłości. Doprowadziło to do zbadania różnych możliwości przesiedlenia w ramach kontrolowanego procesu, określanego jako „migracja z godnością”. Sformułowanie to zostało ukute przez byłego prezydenta Anote Tonga, który podjął inicjatywę zakupu ziemi na Fidżi w ramach przygotowań do ewentualnego przesiedlenia. Po odbyciu maksymalnie trzech kadencji, nie mógł ubiegać się o reelekcję w 2015 roku, kiedy to wygrała partia opozycyjna kierowana przez Taneti Maamau. Maamau obiecał skupić priorytety swojego rządu na bardziej bezpośrednich kwestiach krajowych.

Oprócz tych działań Kiribati odegrało również wiodącą rolę w Koalicji Narodów Nisko Leżących Atoli w sprawie zmian klimatu (CANCC), uruchomionej na Konferencji Małych Wysp Rozwijających się Państw ONZ w Samoa we wrześniu 2014 roku. CANCC składa się z pięciu nisko położonych państw atolowych – Kiribati, Malediwów, Wysp Marshalla, Tokelau i Tuvalu – i uruchomiła inicjatywę „Pacific Rising”: jest to plan działania, określany jako „plan Marshalla dotyczący zmian klimatycznych”, dostosowany do potrzeb każdego kraju i skupiający się na szeregu rozwiązań mających na celu zachowanie, zgodnie ze słowami jego deklaracji misyjnej, „życia, środków do życia i kultur Pacyfiku”, przy czym te ostatnie obejmują edukację, zdrowie i dziedzictwo. CANCC pracuje również na forum ONZ nad stworzeniem ram prawnych dla ochrony praw osób wysiedlonych w wyniku zmian klimatycznych.

Uaktualnienie kwiecień 2018

Kontakty

I-Kiribati

Kiribati Women Activists Network (K-WAN)

Aia Maea Ainen Kiribati (AMAK)

Kiribati Climate Action Network (KiriCAN)
Strona internetowa: https://kirican.wordpress.com/

Banabans

Abara Banaba (Nasza Ojczyzna Banaba)
Strona www: http://www.banaban.com/