Myelodysplastische syndromen (MDS) zijn aandoeningen die kunnen optreden wanneer de bloedvormende cellen in het beenmerg abnormaal worden. Dit leidt tot lage aantallen van een of meer soorten bloedcellen. MDS wordt beschouwd als een vorm van kanker.
Normaal beenmerg
Het beenmerg bevindt zich in het midden van bepaalde botten. Het bestaat uit bloedvormende cellen, vetcellen, en steunweefsels. Een klein deel van de bloedvormende cellen zijn bloedstamcellen. Stamcellen zijn nodig om nieuwe bloedcellen te maken.
Er zijn 3 hoofdtypen bloedcellen: rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.
Rode bloedcellen pikken zuurstof op in de longen en vervoeren die naar de rest van het lichaam. Deze cellen brengen ook kooldioxide terug naar de longen. Te weinig rode bloedcellen hebben, wordt bloedarmoede genoemd. Hierdoor kan iemand zich moe en zwak voelen en er bleek uitzien. Ernstige bloedarmoede kan kortademigheid veroorzaken.
Witte bloedcellen (ook bekend als leukocyten) zijn belangrijk bij de verdediging van het lichaam tegen infecties. Er zijn verschillende soorten witte bloedcellen:
- Granulocyten zijn witte bloedcellen die korrels hebben die onder de microscoop kunnen worden gezien. In het beenmerg ontwikkelen granulocyten zich uit jonge cellen die myeloblasten worden genoemd. Het meest voorkomende type granulocyt is de neutrofiel. Wanneer het aantal neutrofielen in het bloed laag is, wordt de aandoening neutropenie genoemd. Dit kan leiden tot ernstige infecties.
- Monocyten zijn ook belangrijk bij de bescherming van het lichaam tegen ziektekiemen. De cellen in het beenmerg die in monocyten veranderen, worden monoblasten genoemd.
- Lymfocyten maken eiwitten, antilichamen genaamd, die het lichaam helpen ziektekiemen te bestrijden. Ze kunnen ook rechtstreeks binnendringende ziektekiemen doden. Lymfocyten zijn gewoonlijk niet abnormaal bij MDS.
Plaatjes worden gezien als een type bloedcel, maar het zijn eigenlijk kleine stukjes van een cel. Ze beginnen als een grote cel in het beenmerg, de megakaryocyt. Stukjes van deze cel breken af en komen als bloedplaatjes in de bloedbaan terecht. Bloedplaatjes heb je nodig om je bloed te laten stollen. Ze dichten beschadigde delen van bloedvaten, veroorzaakt door snijwonden of kneuzingen. Een tekort aan bloedplaatjes, trombocytopenie genoemd, kan leiden tot abnormale bloedingen of blauwe plekken.
Myelodysplastische syndromen
In MDS zijn sommige cellen in het beenmerg abnormaal (dysplastisch) en hebben problemen met het maken van nieuwe bloedcellen. Veel van de bloedcellen die door deze beenmergcellen worden gevormd, zijn defect. De defecte cellen sterven vaak eerder af dan de normale cellen, en het lichaam vernietigt ook sommige abnormale bloedcellen, waardoor de persoon niet genoeg normale bloedcellen heeft. Verschillende celtypen kunnen worden aangetast, hoewel de meest voorkomende bevinding bij MDS een tekort aan rode bloedcellen (bloedarmoede) is.
Er zijn verschillende soorten MDS, gebaseerd op hoeveel soorten bloedcellen zijn aangetast en andere factoren.
Bij ongeveer 1 op de 3 patiënten kan MDS zich ontwikkelen tot een snelgroeiende kanker van beenmergcellen die acute myeloïde leukemie (AML) wordt genoemd. In het verleden werd MDS soms aangeduid als pre-leukemie of smeulende leukemie. Omdat de meeste patiënten geen leukemie krijgen, werd MDS vroeger geclassificeerd als een ziekte met een laag kwaadaardig potentieel. Nu artsen meer over MDS te weten zijn gekomen, wordt het beschouwd als een vorm van kanker.