Verwachtingseffect Definitie
Een verwachtingseffect treedt op wanneer een onjuiste overtuiging van een persoon, de waarnemer, over een andere persoon, het doelwit, ertoe leidt dat de waarnemer zodanig handelt dat het verwachte gedrag bij het doelwit wordt uitgelokt. Als Mary bijvoorbeeld te horen krijgt dat een nieuwe collega, John, onvriendelijk is, zal ze zich in zijn buurt misschien gereserveerder opstellen, geen gesprekken met hem beginnen en hem niet bij activiteiten betrekken. John zou dan op Mary’s afstandelijke gedrag kunnen reageren door evenmin gesprekken of activiteiten met haar aan te knopen, en zo haar verwachting bevestigen dat hij onvriendelijk is. Verwachtingseffecten zijn dus een subcategorie van self-fulfilling prophecies die zich voordoen in een interpersoonlijke context.
Expectancy Effect Background
Zelfvervullende profetieën worden al lang opgemerkt en bestudeerd door sociale wetenschappers. De bankfaillissementen tijdens de Grote Depressie worden vaak als een klassiek voorbeeld genoemd: Een onjuist gerucht deed de ronde dat een bank op het punt stond failliet te gaan. Dit veroorzaakte een stormloop op de bank, waarbij klanten zich haastten om hun geld op te nemen voordat de bank geen geld meer had. Banken houden natuurlijk niet genoeg geld achter de hand om al hun deposito’s te dekken, dus een run op de bank zou haar uiteindelijk tot een faillissement dwingen, een slachtoffer van de valse verwachtingen van haar klanten.
Het onderzoek naar verwachtingseffecten begon met het werk van Robert Rosenthal, die keek naar de verwachtingen van experimentatoren. Rosenthal toonde aan dat soms de experimentatoren hun resultaten gedeeltelijk kunnen verkrijgen omdat hun verwachtingen hen ertoe brachten om hun experimentele deelnemers op een bevooroordeelde manier te behandelen, die het gehypotheseerde gedrag uitlokt. Dit werk leidde tot de uiteindelijke realisatie dat onderzoekers hun studies zo moeten opzetten dat experimentator-verwachtings effecten worden voorkomen. Gelukkig is er een eenvoudige oplossing voor dit probleem: als de onderzoekers blind zijn voor de experimentele conditie van de deelnemers (d.w.z. als zij niet weten welke deelnemers in de experimentele versus de controlegroep zitten), dan is het onmogelijk voor hen om de antwoorden van hun deelnemers te beïnvloeden. De dubbelblinde experimentele opzet blijft vandaag de dag de gouden standaard van het onderzoek.
Het onderzoek naar verwachtingseffecten richtte zich vervolgens op andere interpersoonlijke contexten. De klassieke studie Pygmalion in the Classroom toonde aan dat leerlingen van wie de leraren te horen kregen dat ze academische bloeiers waren (maar die in feite slechts willekeurig als zodanig waren bestempeld) gedurende het schooljaar een significante stijging van hun IQ vertoonden in vergelijking met leerlingen die niet als academische bloeiers waren bestempeld.
Huidig onderzoek naar verwachtingseffect
Huidig onderzoek naar verwachtingseffecten is verder gegaan dan louter aantonen dat ze optreden en heeft zich gericht op het identificeren en begrijpen van de theoretische en methodologische variabelen die de verwachtingseffecten matigen.
Met andere woorden, bij welk soort mensen en in welk soort situaties doen zich eerder verwachtingspatronen voor?
Onderzoek waarin deze vragen worden onderzocht, wijst uit dat er weliswaar individuele verschillen zijn die verwachtingspatronen matigen, zoals eigenwaarde, geslacht en cognitieve rigiditeit, maar dat situationele factoren, zoals de relatieve macht van de waarnemer en het doelwit en hoe lang ze elkaar al kennen, belangrijkere voorspellers van verwachtingspatronen blijken te zijn. Een verwachtingspatroon treedt eerder op wanneer de waarnemer een grotere machtspositie heeft dan het doelwit (zoals in een leraar-leerling relatie) en wanneer de waarnemer en het doelwit elkaar nog niet eerder hebben gekend. Hoe langer de individuen elkaar kennen, hoe minder waarschijnlijk het is dat waarnemers zich onjuiste verwachtingen vormen of zich door onjuiste verwachtingen laten beïnvloeden.
Veel van het recente onderzoek op dit gebied is gewijd aan de vraag hoe krachtig verwachtingseffecten zijn in natuurlijk voorkomende contexten in tegenstelling tot het laboratorium. Laboratoriumexperimenten leveren doorgaans verwachtingseffecten van grotere omvang op. In de echte wereld, nauwkeurigheid effecten (dat wil zeggen, wanneer de verwachtingen gevormd door de waarnemer overeenkomen met de werkelijke capaciteiten of eigenschappen van het doelwit) lijken te zijn meer prevalent dan verwachtingseffecten, die minder vaak voorkomen of de neiging om lager in omvang.
Een andere belangrijke vraag op dit gebied betreft de bemiddeling van verwachtingseffecten, met andere woorden, wat zijn de gedragingen waarmee de waarnemers ‘verwachtingen worden gecommuniceerd naar het doelwit? Terwijl de specifieke mediërende gedragingen betrokken afhangen van de context van de interactie, kan de overgrote meerderheid worden geclassificeerd als vallend in de dimensies van affect of inspanning. Affect verwijst naar de sociaal-emotionele klimaat dat wordt gecreëerd door de waarnemer, en het gaat voornamelijk om non-verbale signalen geassocieerd met warmte en vriendelijkheid. Zo zal een leerkracht die hoge verwachtingen heeft van een leerling meer glimlachen, een vriendelijker toon aanslaan en meer oogcontact maken met de leerling. Inspanning verwijst voornamelijk naar de frequentie en intensiteit van de interacties tussen de waarnemer en het doelwit. Een leraar met positieve verwachtingen van een student, bijvoorbeeld, zal proberen om meer materiaal en moeilijker materiaal te leren aan die student, meer vragen stellen, en meer tijd besteden aan het praten met de student.
Expectancy Effects Belang
Omdat onjuiste verwachtingen zulke ernstige vertakkingen kunnen hebben, blijft dit een onderwerp van sociaal psychologisch onderzoek met een aanzienlijk belang in zowel methodologische en real-world domeinen. Bijvoorbeeld, wetende dat experimentatoren ‘verwachtingen kunnen onbedoeld vertekenen hun resultaten heeft geleid tot belangrijke verbeteringen in de manier waarop onderzoekers ontwerpen en uitvoeren van experimenten, in de psychologie en andere gebieden, zoals geneeskunde.
Van groter maatschappelijk belang is het begrijpen van de rol die anderen ‘verwachtingen van een persoon kan spelen bij het bepalen van resultaten van een persoon in het leven, variërend van gebeurtenissen als triviaal als de vraag of hij of zij krijgt samen met een nieuwe collega om zaken van enorme betekenis, zoals de vraag of hij of zij uiteindelijk slaagt of niet op school. Te zeggen dat verwachtingen self-fulfilling gevolgen kunnen hebben is daarom een boodschap van zowel waarschuwing als hoop. Het is een boodschap van waarschuwing, omdat onjuiste negatieve verwachtingen kan verdoemen een anders-kunnen persoon van het bereiken van zijn of haar volledige potentieel. Het is ook een boodschap van hoop, omdat positieve verwachtingen van de kant van een belangrijk persoon in iemands leven-ouder, leraar, werkgever-kan helpen leiden tot een tot prestaties alleen gedroomd van eerder.