Steungroepen

Definitie

Beschrijving

Conclusie

Bronnen

Definitie

Steungroepen zijn een informele hulpbron die probeert helende componenten te bieden voor een verscheidenheid aan problemen en uitdagingen. Een informele steun buiten familie, vrienden of professionals biedt vaak meer begrip, meer gelijkenis (van personen die soortgelijke levensgebeurtenissen meemaken), een kans op empathie en altruïsme, en een gevoel van identiteit voor de deelnemers. Het aanleren van nieuwe manieren om met uitdagingen om te gaan, met veranderingen om te gaan, en nieuw gedrag te onderhouden zijn allemaal belangrijke aspecten van de supportgroep-ervaring.

Een kenmerk dat uniek is voor supportgroepen is de wederzijdse steun die leden elkaar kunnen bieden. Deze steun en bevestiging van andere groepsleden helpen persoonlijke groei en verandering te vergemakkelijken op een manier die individuele therapie niet kan. Hoewel deskundigen en professionals steun en positieve richting kunnen geven, is de onderlinge uitwisseling van informatie tussen groepsleden een krachtige ervaring die vaak een blijvende verandering teweegbrengt.

Beschrijving

De meeste steungroepen worden gefaciliteerd of geleid door leken, vaak in samenwerking met bestaande organisaties (zoals NAMI, de National Alliance for the Mentally Ill, of AA, Alcoholics Anonymous). Steungroepen hebben gewoonlijk een vast tijdstip van samenkomst (meestal wekelijks of maandelijks), en een open vorm. Een open format betekent dat de groepen doorlopend zijn, en dat de leden de mogelijkheid hebben ze bij te wonen wanneer het hen uitkomt. Dit in tegenstelling tot andere vormen van gestructureerde behandeling of psycho-educatieve groepen die een bepaald aantal sessies houden en waarvan verwacht wordt dat de deelnemers elke bijeenkomst bijwonen. Door de open opzet kunnen de leden zich enigszins anoniem voelen en deelnemen zoals het hen uitkomt. Voor sommige mensen kan alleen al het bijwonen van bijeenkomsten en het luisteren naar de ervaringen van anderen behulpzaam zijn.

De helende kracht van groepen is goed gedocumenteerd, en steungroepen bieden veel van dezelfde therapeutische kenmerken als meer gestructureerde groepen. Deze factoren zijn: altruïsme (de kans om anderen te helpen), saamhorigheid, universaliteit (er zijn anderen die worstelen met soortgelijke uitdagingen), interpersoonlijk leren, begeleiding, catharsis, identificatie, zelfbegrip, het bijbrengen van hoop, en existentiële factoren (zoals de zoektocht naar een grotere betekenis in het leven). Elk van deze factoren houdt rechtstreeks verband met de wederzijdse steun die de leden elkaar bieden.

Steungroepen zijn over het algemeen minder gestructureerd dan psycho-educatieve groepen of therapiegroepen, maar elke groep stelt gewoonlijk zijn eigen normen, regels en schema’s vast. Sommige groepen, zoals de AA, reserveren traditioneel tijd voor individuele leden om hun eigen uitdagingen en vorderingen ten overstaan van de groep te bespreken. Andere groepen laten regelmatig sprekers komen om informatie te geven over stoornissen of specifieke vaardigheden om ermee om te gaan. De kracht van steungroepen ligt echter in de leden, en hun bereidheid om hun eigen ervaringen, uitdagingen en oplossingen in de context van de groep te delen.

Naast deze traditionele, face-to-face steungroepen, heeft de technologie een impact gehad op het functioneren en de beschikbaarheid van steungroepen. Er zijn veel listserves, e-mailgroepen en chatgroepen die informatie geven over specifieke levensproblemen (adoptie van kinderen buiten de Verenigde Staten, bijvoorbeeld), bepaalde soorten psychische aandoeningen, en specifieke gezondheidsproblemen. Hoewel er altijd een risico bestaat dat men communiceert met anderen die niet eerlijk zijn, hebben veel mensen baat bij deze internetinteracties. Sommige mensen vinden het zelfs prettiger om deel te nemen aan steungroepen op internet vanwege de grotere anonimiteit die ze bieden.

Er zijn verschillende problemen en uitdagingen die in steungroepen aan de orde komen. In het algemeen bepalen de ernst van het symptoom en de fase van de ziekte of stoornis of deelname aan een steungroep geschikt is. Voor ernstigere vormen van psychische aandoeningen, zoals schizofrenie of depressie met psychotische episoden, is een steungroep waarschijnlijk niet de optimale interventie, vooral niet in het beginstadium. Na stabilisatie door middel van therapie en medicatie (indien van toepassing), kan een steungroep een belangrijke aanvulling zijn op een meer formele behandeling. In deze gevallen zijn de socialisatie, de interpersoonlijke relaties en de sociale steun die door de groep kunnen worden verkregen misschien niet elders beschikbaar, en als zodanig kan het voor de deelnemer een zeer positieve ervaring zijn. In een groepssituatie kan een deelnemer leren hoe hij gevoelens op een gezonde en positieve manier kan uiten, assertieve communicatie oefenen, feedback krijgen over gepaste en ongepaste inhoud voor een gesprek, feedback krijgen over non-verbale communicatie, nieuwe manieren leren om hulp te vragen aan anderen, in staat zijn om anderen te helpen, leren hoe vriendschappen te vormen, en nieuwe copingvaardigheden en gedragingen aanleren.

Types van steungroepen

Er bestaan verschillende types van steungroepen. Sommige groepen bieden steun voor zeer specifieke soorten verlies,

ziekte, of levensaanpassing. Een representatieve steekproef wordt hieronder opgesomd.

BEREID/GRIEF COUNSELING GROUPS

Rouw- en rouwbegeleidingsgroepen bieden steun aan mensen die een verlies hebben meegemaakt. Er zijn groepen voor mensen die een echtgenoot of partner, ouders, kinderen of huisdieren hebben verloren. Er zijn specifieke groepen voor mensen die een dierbare hebben verloren door moord, zelfmoord, SIDS, kanker of een miskraam. Deze groepen helpen mensen zich aan te passen aan de dood van een familielid of vriend, te leren hoe ze het verlies kunnen accepteren, de herinnering aan hun geliefde te eren, en zich aan te passen aan het leven na het verlies.

MEDISCHE STEUNGROEPEN

Medische steungroepen kunnen van kortere duur zijn dan andere soorten steungroepen, afhankelijk van de specifieke aandoening. Sommige groepen worden gevormd om patiënten te helpen zich aan te passen aan specifieke behandelingen, zoals chemotherapie of bestraling, terwijl andere zich richten op aanpassings- en herstelproblemen op de langere termijn, zoals een steungroep voor borstkanker. Deze groepen kunnen een sterkere educatieve component hebben om de leden te helpen de fysieke veranderingen te begrijpen die zij kunnen ervaren als gevolg van hun medische procedures.

WEIGHT LOSS GROUPS

Hoewel deze groepen zeer specifiek zijn in hun focus, kan hun individuele structuur sterk variëren. Sommige steungroepen voor gewichtsverlies zijn actief betrokken bij het proces van gewichtsverlies, en kunnen het volgen van dieet en lichaamsbeweging omvatten, terwijl andere zich richten op het handhaven van gewichtsverlies, en zich daarom meer richten op sociale steun.

MENTAL HEALTH/ILLNESS SUPPORT GROUPS

Deze groepen richten zich meestal op specifieke stoornissen, zoals bipolaire of eetstoornissen. Leden van deze steungroepen bevinden zich vaak in verschillende fasen in het omgaan met hun ziekte, en daarom kunnen de behoeften en bijdragen van individuele leden sterk variëren van bijeenkomst tot bijeenkomst.

FAMILIE STEUNGROEPEN

Familie steungroepen, zoals CHADD voor ouders van kinderen met ADD, of NAMI voor gezinnen met leden die worstelen met een of andere geestelijke ziekte, bieden steun van andere ouders en kinderen die hetzelfde niveau van frustratie en ergernis kunnen voelen. Het ontmoeten van anderen die werkelijk begrip hebben voor iemands ervaringen heeft een zeer krachtig effect. Voor veel ouders is deelname aan een steungroep de eerste gelegenheid om te leren dat er andere ouders zijn die dezelfde uitdagingen en frustraties ervaren.

LIFE TRANSITIONS GROUPS

Life transitions groups include divorce and aging support groups. Steungroepen voor kinderen van echtscheiding bestaan ook in veel gemeenschappen en scholen.

ADDICTIONS SUPPORT GROUPS

Traditionele verslavingsondersteuningsgroepen omvatten Alcoholics Anonymous (AA), Narcotics Anonymous (NA), en Gambler’s Anonymous (GA). Veel van deze groepen volgen het traditionele “12-stappen”-programma voor het doorwerken van verschillende aspecten van de verslaving, en zijn als zodanig meer gestructureerd dan veel andere soorten steungroepen.

Locaties van steungroepen

Steungroepen komen op veel verschillende locaties in een gemeenschap bijeen. Ziekenhuizen en medische centra kunnen vergaderlocaties bieden voor medische steungroepen. Gemeenschapscentra voor geestelijke gezondheidszorg, psychiatrische klinieken en residentiële behandelingscentra zijn veel voorkomende locaties voor steungroepen op het gebied van geestelijke gezondheid en geestesziekten. Levensloopgroepen worden vaak aangeboden via scholen, bejaardencentra en dagverblijven. Rouwgroepen en verslavingsondersteuningsgroepen komen vaak bijeen in kerken, vergaderzalen van plaatselijke bedrijven en instellingen voor geestelijke gezondheidszorg.

Structuur van steungroepen

Steungroepen zijn het meest succesvol wanneer ze bestaan uit personen van ongeveer dezelfde leeftijd die met vergelijkbare levensuitdagingen te maken hebben. Steungroepen worden meestal geleid door leden van de groep, zoals de voorzitter van het kapittel of een ander lid van de organiserende groep. Sommige steungroepen kunnen worden geleid door paraprofessionals als ze worden aangeboden als onderdeel van een nazorgprogramma in verband met een behandelingsfaciliteit.

Steungroepen hebben meestal expliciete normen en verwachtingen voor de deelname van leden, zoals het respecteren van de gevoelens en meningen van leden, en vrij van drugs of alcohol naar de bijeenkomsten komen. Door het open karakter van de meeste steungroepen voelen leden zich doorgaans vrij om hier en daar een sessie te missen, wat in een behandel- of therapiegroep gewoonlijk niet aanvaardbaar is.

Conclusie

Groepservaringen kunnen zeer krachtig zijn bij het veranderen van gedrag en het in stand houden van die verandering. De steungroep wordt een deel van het dagelijks leven van het individu, en bevordert gezond functioneren door herinneringen te geven over verandering en steun wanneer hij of zij zich down voelt of zich aangetrokken voelt tot oude patronen. De groep biedt ook de mogelijkheid om de verandering in eigen hand te nemen door anderen te helpen. Deze factoren dragen bij tot de positieve prognose voor de meesten die deelnemen aan een groepservaring. Iemand kan echter ook schade ondervinden van een groeps

ervaring. Veel van dit risico hangt af van de kenmerken van de individuele leden, vooral in steungroepen die zonder professionele begeleiding werken. Bijvoorbeeld, als bepaalde individuen de groep domineren met hun eigen agenda, misschien ten koste van andere groepsleden, dan kan de ervaring een negatieve impact hebben op meer kwetsbare individuen.

Zie ookRouw counseling en therapie.

Bronnen

BOODS

Yalom, I. D. De theorie en praktijk van groepspsychotherapie. 3e druk. New York: Basic Books, Inc., 1985.

Giuseppe, R. and Galimberti, C., eds. Naar cyberpsychologie: Mind, cognition and society in the internet age Amsterdam, Nederlandse Antillen: IOS Press, 2001.

Kaduson, H.G. and Schaefer, C. E., eds. Kortdurende speltherapie voor kinderen. New York: The Guilford Press, 2000.

PERIODICALS

Evans, J., J. Jones, I. Mansell. “Ondersteuning van broers en zussen: Evaluation of support groups for brothers and sisters of children with learning disabilities and challenging behavior.” Journal of Learning Disabilities 5, no. 1 (mrt 2001): 69-78.

Gottlieb, B. H. “Self-help, mutual aid, and support groups among older adults.” Canadian Journal on Aging 19, Suppl 1 (Sum 2000): 58-74

Martin, D. J., D. Riopelle, J. Steckart, N. Geshke, and S. Lin. “Support group participation, HIV viral lead and sexual risk behavior” American Journal of Health Behavior 25, no. 6 (Nov-Dec 2001): 513-527.

Montazeri, A., and others. “Anxiety and depression in breast cancer patients before and after participation in a cancer support group.” Patient Education & Counseling 45, no. 3 (dec 2001): 195-198.

Sansone, R. A. “Patient-to-patient e-mail: Support for clinical practices.” Eating Disorders: the Journal of Treatment and Prevention 9, no. 4 (Win 2001): 373-375.

ORGANISATIES

National Alliance for the Mentally Ill (NAMI). www.nami.org

Children and Adults with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (CHADD) www.chadd.org

Deanna Pledge, Ph.D.