Biology’s ultimate mandate is to reproduce itself. Dus hoe maken Humboldt inktvissen meer Humboldt inktvissen? Zoals alle inktvissoorten hebben ook zij een verschillend mannelijk en vrouwelijk geslacht. Net als alle pijlinktvissen verpakken Humboldt-mannetjes hun sperma in spermatoforen, die tijdens het paren aan de vrouwtjes worden doorgegeven. De vrouwtjes bewaren deze spermatoforen tot ze klaar zijn om kuit te schieten, waarna ze het opgeslagen sperma gebruiken om hun eitjes te bevruchten voordat ze die in een enorme geleiachtige massa in het water loslaten.
Het meeste van wat we weten over de voortplanting van de Humboldtinktvis is goed opgeleid giswerk. Sommige andere inktvissoorten verzamelen zich op voorspelbare plaatsen om te paren en kuit te schieten, maar een dergelijk gedrag is niet bekend van de Humboldtinktvis. Professor Gilly heeft misschien ooit een paar zien paren, in de Golf van Californië, maar de ervaring was kort van intieme details.
Een vrouwelijke Humboldtinktvis kan paren en sperma opslaan vanaf een jonge leeftijd. De meest voorkomende plaats om opgeslagen spermatoforen op het lichaam van een vrouwtje te vinden is haar buccale membraan, het weefselgebied rond haar mond. Als je op het roodpaarse membraan rond de bek van de inktvis kijkt en zachte witte naaldjes ziet van een centimeter of minder lang, dan zijn dat spermatoforen. Je kunt ook spermatangia zien, kleine witachtige pukkeltjes vol sperma. Op de een of andere manier migreert het sperma van binnenuit de spermatoforen naar deze spermatangia, maar het mechanisme blijft een mysterie.
Naast op het buccale membraan worden soms ook spermatoforen aangetroffen die vastzitten aan de armen of het hoofd van een vrouwtje. In zeldzame gevallen kunnen ze zelfs op een mannelijke inktvis worden aangetroffen. Wetenschappers kunnen niet bepalen of een Humboldtinktvis mannelijk of vrouwelijk is door naar de buitenkant te kijken, en het is mogelijk dat de inktvissen ook niet helemaal zeker zijn.
Wanneer de eitjes van een vrouwtje rijp zijn, is haar eerste taak ze te mengen met gelei in haar mantel. Ze heeft twee verschillende klieren die twee verschillende soorten gelei produceren. De oviducale klieren bedekken elk eitje met gelei die de ontwikkeling vergemakkelijkt. (Wij weten dit omdat voor een succesvolle bevruchting van de eitjes van de Humboldtinktvis in het laboratorium eilei-extract moet worden toegevoegd). De gelei uit de niducale klieren lijkt niet noodzakelijk te zijn voor de ontwikkeling, maar zorgt voor de structuur van de eimassa en kan roofdieren en parasieten afweren.
Paralarva met proboscis die naar beneden uitsteekt. Foto door Danna Staaf
Het paaien zelf is nooit rechtstreeks waargenomen. Op een onderzoekscruise in de Golf van Californië in 2006 hebben verschillende vrouwtjes in aquaria op het dek van het schip kuit geschoten, maar dat gebeurde midden in de nacht en niemand heeft het hen zien doen. Hier is onze werkhypothese voor hoe een eimassa ontstaat: het vrouwtje mengt eitjes en gelei in haar mantel, spuit dit mengsel uit haar trechter en houdt het dan in haar armen. In het midden van haar armen is haar mond, met het omringende buccale membraan en de opgeslagen spermatoforen en spermatangia, zodat deze positie de spermacellen in staat stelt om eindelijk hun plicht te doen en de eieren te bevruchten.
Zoals bij bijna alle inktvissen, is er geen ouderlijke zorg. Mama Humboldt laat de eimassa los in de open oceaan en gaat verder met haar werk. Ze zal waarschijnlijk blijven eten en groeien terwijl ze de rest van haar eieren legt, in de loop van een paar weken of maanden. Vrouwelijke Humboldt-inktvissen hebben elk ongeveer 10 miljoen eieren, en de enige eimassa die ooit door wetenschappers is gevonden en bestudeerd, bevatte tussen een half miljoen en een miljoen eieren. De wiskunde suggereert dat een succesvol vrouwtje 10-20 massa’s in haar leven kan voortbrengen.
Het vinden van die ene eimassa was een fantastisch ongeluk. Op dezelfde cruise in 2006 waar de vrouwtjes aan dek kuit schoten, gingen enkele wetenschappers midden in de Zee van Cortez duiken om kwallen te verzamelen. Ongeveer 16 meter onder het oppervlak zwommen ze in een gelatineachtige klodder ter grootte van een kleine auto. Ze verzamelden delen ervan in potten en brachten die terug naar de boot. De potten zaten vol met inktviseieren, die nog diezelfde nacht begonnen uit te komen, en latere genetische analyse bevestigde dat het baby Humboldt inktvissen waren.
Laboratoriumexperimenten geven aan dat het slechts een week duurt voor Humboldt inktvissen zich ontwikkelen van bevruchting tot uitkomen, dus eimassa’s zijn vluchtige dingen. Dat is één reden waarom ze zo moeilijk te vinden zijn. Een andere reden is dat ze noch aan de oppervlakte noch op de bodem zijn, maar zweven in het midden van een enorme driedimensionale omgeving.
De uitgekomen jongen worden paralarven genoemd, een term die is uitgevonden om alle baby octopussen en pijlinktvissen te beschrijven. Een echte larve, zoals een rups, ondergaat een cataclysmische metamorfose, wat octopus en inktvis niet doen. Toch verschillen zij fysiek sterk van volwassen dieren, vandaar de term “paralarven”. In het geval van de Humboldtinktvis en enkele andere verwante inktvissoorten, is het grootste verschil tussen paralarven en volwassen dieren een proboscis. Deze groeit uit de armen van het dier, lijkt een beetje op de slurf van een olifant, en splitst zich uiteindelijk in tweeën om de twee volwassen tentakels te vormen. Niemand weet waarom. Het is weer een mysterie in het vreemde en wonderlijke leven van de Humboldt inktvis!
Gilly WF, Elliger CA, Salinas-Zavala CA, Camarillo-Coop S, Bazzino G, Beman M (2006) Spawning by jumbo squid Dosidicus gigas in the San Pedro Mártir Basin, Gulf of California, Mexico. Mar Ecol Prog Ser 313:125—133
Staaf DJ, Camarillo-Coop S, Haddock SHD, Nyack AC, Payne J, Salinas-Zavala CA, Seibel BA, Trueblood L, Widmer C, Gilly WF (2008) Natural egg mass deposition by the Humboldt squid (Dosidicus gigas) in the Gulf of California and characteristics of hatchlings and paralarvae. J Mar Biol Assoc UK 88:759-770