Wat doodde de dinosauriërs? Dat is een vraag die paleontologen al sinds de ontdekking van de dinosauriërs bezighoudt. Misschien is het wereldklimaat veranderd, misschien zijn ze gedood door ziektes, vulkanen of de opkomst van zoogdieren. Maar de laatste decennia is er een nieuwe theorie ontstaan: een inslag van een asteroïde miljoenen jaren geleden heeft het milieu op aarde drastisch veranderd. Het was deze gebeurtenis die de dinosaurussen over de rand van de afgrond duwde en uitroeide. Wat is het bewijs voor deze asteroïde inslag ? Een dunne donkere lijn die overal ter wereld in sedimentlagen wordt aangetroffen, bewijst dat 65 miljoen jaar geleden iets verwoestends met de planeet gebeurde. Deze lijn staat bekend als de K-T grens.
Wat is de K-T grens? K is eigenlijk de traditionele afkorting voor de Krijt-periode, en T is de afkorting voor de Tertiaire periode. De K-T grens is dus het punt tussen het Krijt en het Tertiair. Geologen hebben deze periode gedateerd op ongeveer 65,5 miljoen jaar geleden.
Toen de natuurkundige Luis Alvarez en de geoloog Walter Alvarez de K-T grens bestudeerden, ontdekten zij dat deze een veel hogere concentratie iridium had dan normaal – tussen de 30-130 keer de hoeveelheid iridium die je zou verwachten. Iridium is zeldzaam op aarde omdat het bij de vorming van de planeet naar het midden van de aarde is gezonken, maar iridium wordt nog steeds in grote concentraties in asteroïden aangetroffen. Toen zij de concentraties iridium in de K-T grens vergeleken, vonden zij dat deze overeenkwamen met de niveaus die in meteorieten werden gevonden.
De onderzoekers waren zelfs in staat om te schatten wat voor soort asteroïde 65,5 miljoen jaar geleden op de Aarde moet zijn ingeslagen om zo’n consistente laag puin rond de hele planeet op te werpen. Zij schatten dat de inslagader ongeveer 10 km in diameter moet zijn geweest, en het energie-equivalent van 100 triljoen ton TNT moet hebben vrijgemaakt.
Toen die asteroïde 65,5 miljoen jaar geleden de Aarde trof, verwoestte hij een gebied van duizenden kilometers in doorsnee, maar wierp ook een stofwolk op die jarenlang het zonlicht verduisterde. Daardoor werd de fotosynthese bij planten – de basis van de voedselketen – geblokkeerd en stierven de dinosauriërs uiteindelijk uit.
Onderzoekers denken nu dat de inslag van de asteroïde die de K-T-grens veroorzaakte, waarschijnlijk de Chicxulub-krater was. Dit is een enorme inslagkrater, begraven onder Chicxulub aan de kust van Yucatan, Mexico. De krater heeft een doorsnede van 180 kilometer en ontstond ongeveer 65 miljoen jaar geleden.
Geologen zijn het niet helemaal eens over het verband tussen de Chicxulub inslag en het uitsterven van de dinosauriërs. Sommigen geloven dat andere catastrofale gebeurtenissen de dinosauriërs over de rand hebben geholpen, zoals massaal vulkanisme, of een reeks inslagen.
We hebben veel artikelen over de K-T grens geschreven voor Universe Today. Hier is een artikel over hoe de dinosauriërs waarschijnlijk niet door een enkele asteroïde zijn weggevaagd, en hier is een artikel over hoe asteroïden en vulkanen dit kunnen hebben gedaan.
Hier is meer informatie van de USGS, en een artikel van de NASA.
We hebben een aflevering van Astronomy Cast opgenomen die helemaal over asteroïde-inslagen gaat. Luister er hier naar: Aflevering 29: Asteroids Make Bad Neighbors.