Atleten zijn bijzonder vatbaar voor hittegerelateerde ziekten vanwege de relatieve intensiteit van hun activiteiten. Overmatige warmteontwikkeling kan enorme schade toebrengen aan het menselijk lichaam en in extreme gevallen fataal zijn.
Tijdens het sporten kan de door de werkende spieren geproduceerde warmte tot 15 – 20 maal zo hoog worden als in rusttoestand. Dit komt neer op een stijging van de lichaamstemperatuur met 1 graad Celsius per vijf minuten. Onder normale omstandigheden houdt het thermoregulerende systeem van het lichaam tijdens de inspanning de lichaamstemperatuur op peil en de bloedstroom naar de werkende spieren op gang. Er is een gelijktijdige toename van zweten en verdamping om deze warmteproductie tegen te gaan. Dit zogenaamde “afkoelingsmechanisme” blijft werken zolang een adequaat lichaamsvochtvolume wordt gehandhaafd door regelmatig te rehydrateren. Uitdroging veroorzaakt een vernauwing van de bloedvaten aan de oppervlakte, waardoor de zweetproductie stopt om het bloedvolume te behouden. Dit leidt tot een dramatische stijging van de kerntemperatuur, een storing in het thermoregulatiesysteem en een gelijktijdige stijging van de lichaamstemperatuur.
Hyperthermie, dat is wanneer de kerntemperatuur van het lichaam begint te stijgen, komt in drie stadia voor – hittekrampen, hitte-uitputting en hitteberoerte – waarbij de laatste het ernstigst is.
Tekenen en symptomen
Hittekrampen kunnen een vroeg teken zijn van hitteziekte en uitdroging. Gewoonlijk klaagt de atleet over kramp in de specifieke spieren die worden getraind en die niet kan worden verlicht door te rekken. Krampen kunnen optreden na intense, langdurige inspanning en zijn het gevolg van vochtverlies en onevenwichtigheden in de elektrolyten in het lichaam, zoals zout, kalium en calcium. Fysieke uitputting en duizeligheid (vooral opmerkelijk bij jongere deelnemers) kunnen ook optreden. Atleten die slecht geacclimatiseerd zijn, zijn gevoeliger. Het is belangrijk de atleet onmiddellijk te behandelen om ernstiger thermisch letsel te voorkomen.
Hitteuitputting is een ernstiger hitteziekte en wordt veroorzaakt door een overmatig verlies van lichaamsvloeistoffen als gevolg van langdurig zweten. Deze toestand wordt gekenmerkt door overvloedig zweten, een koele, klamme en bleke huid en een zwakke, snelle polsslag. De atleet is meestal licht in het hoofd, voelt rillingen of rillingen en kan zich niet concentreren. Als dit niet wordt behandeld, kan dit overgaan in een hitteberoerte, wat een ernstig, acuut en levensbedreigend letsel is dat vaak resulteert in ernstige hersenbeschadiging of de dood. Het onderscheid tussen hitte-uitputting en hitteberoerte is vaak niet zo duidelijk. Het is mogelijk om tekenen en symptomen van hitte-uitputting te vertonen en een kerntemperatuur te hebben die op een hitteberoerte wijst.
Hitteberoerte is een medische catastrofe die onmiddellijke medische verzorging vereist en gekenmerkt wordt door drie belangrijke symptomen – rectale temperatuur hoger dan 40oC, duidelijke mentale verwarring en/of bewusteloosheid, en shock. De persoon zweet waarschijnlijk niet en zijn huid is warm, droog en rood. De polsslag is snel en bonzend en de ademhaling snel en diep. De meest betrouwbare manier om een hitteberoerte vast te stellen is echter de rectale temperatuur.
Behandeling en behandeling ter plaatse
Hitte krampen. Deze relatief milde aandoening is een waarschuwing om de inspanning te verminderen of te stoppen. Het is belangrijk dat de atleet uit de hitte wordt gehaald, opnieuw wordt gehydrateerd met vloeistoffen zoals water en verdunde vruchtensappen, en wordt gecontroleerd op symptomen die wijzen op een ernstiger thermisch letsel. Het eten van vers fruit zoals een banaan zal helpen om kalium te vervangen.
Hitteuitputting en Hitteberoerte. Het is van essentieel belang dat de atleet onmiddellijk uit de hitte wordt gehaald en in een koele ruimte wordt geplaatst (in de schaduw of binnenshuis). Het sterftecijfer als gevolg van een hitteberoerte staat in direct verband met de duur en de mate van temperatuurverhoging. Als de temperatuur van het slachtoffer binnen 45 minuten na de eerste stijging tot een normaal niveau kan worden teruggebracht, is de kans op overlijden over het algemeen niet groter dan 10 procent. De kleding van het slachtoffer moet losgemaakt of verwijderd worden. Door in de nabijheid van een ventilator koud water op het lichaam te sprenkelen, zal het warmteverlies sneller gaan. De ventilator moet worden verwijderd als het slachtoffer rilt.
Het is ook belangrijk om de temperatuur op te nemen. De enige betrouwbare manier om een onderscheid te maken tussen een hitteberoerte en hitte-uitputting is met behulp van een rectale thermometer. Als dat niet mogelijk is, is het het beste om “het zekere voor het onzekere te nemen” en uit te gaan van de ernstigste toestand. Zolang de atleet bij bewustzijn is, moet u hem koele vloeistoffen laten drinken. Als de atleet bewusteloos is, is medische spoedhulp nodig om intraveneuze vloeistoffen toe te dienen. Tenslotte, het aanbrengen van ijspakkingen op de belangrijkste slagaders in de nek, liezen en oksels en het plaatsen van koude, in water gedrenkte lakens, handdoeken, of kleding over de atleet zal het koelen van het bloed van de huid dat terugkeert naar het hart vergemakkelijken.
Gerelateerde risicofactoren
Elke individuele atleet heeft een specifieke tolerantie voor blootstelling aan hitte die kan variëren afhankelijk van de algemene gezondheid, de grootte van het lichaam (oppervlakte en lichaamsratio), het fitnessniveau, de acclimatisatie, de uitputtingstoestand, het recente dieet, evenals het vocht- en elektrolytenverbruik. Personen jonger dan 15 en ouder dan 40 zijn gevoeliger voor hitte.
Atleten moeten bij alle trainingen en wedstrijden onbeperkt toegang hebben tot water. Zij moeten worden aangemoedigd om meer water te drinken dan zij misschien willen, vooral tijdens perioden van langdurige activiteit in warm weer. Waterverlies kan worden gecompenseerd door voldoende water in te nemen voor, tijdens en na de trainingsperiode. Verdunde commerciële elektrolytendranken kunnen ook worden gebruikt, maar op volle sterkte zullen zowel deze als zouttabletten de opnamesnelheid van het broodnodige water verminderen. Zouttabletten zijn niet aan te bevelen omdat ze in de maag blijven zitten en meer kwaad dan goed doen. Vaak kunnen atleten zich voorbereiden op de toename van het verlies van elektrolyten tijdens intense activiteit in de hitte door kleine hoeveelheden zout toe te voegen aan hun normale dieet voorafgaand aan de wedstrijd. Als er niet voldoende lichaamsoppervlak wordt blootgesteld, kan zweet niet verdampen en koelt het lichaam niet af. Zowel de uitrusting als de kledij van de atleet moeten voldoende verdamping van zweet toelaten tijdens periodes van hoge temperatuur en vochtigheid, en mogen de zones die warmte verliezen (nek, oksels, binnenkant van de dij) niet overmatig bedekken.
Trainingen en wedstrijden moeten zo gepland worden dat de atleten niet blootgesteld worden aan de piektemperaturen overdag. Het is verstandig om de warmte-index van de National Weather Service te gebruiken. Een programma van 4 tot 8 dagen met progressief langere trainingsperioden in de hitte verbetert de bloedsomloop en de zweetrespons die de warmte afvoert, en minimaliseert zo het optreden van hitte-uitputting. De training moet langzaam (d.w.z. over een periode van 2-3 weken) worden opgevoerd in klimaten met hogere temperaturen en/of een hogere vochtigheidsgraad dan de atleten gewend zijn. Jongere atleten, atleten met een slechte conditie en atleten met overgewicht hebben meer tijd nodig om te acclimatiseren.