Er wordt onderscheid gemaakt tussen normatieve rechtsmacht en de rechtsmacht om te oordelen en te handhaven (figuur 3).
Figuur 3 Soorten rechtsmacht
Een staat heeft normatieve rechtsmacht om wetten uit te vaardigen die van toepassing zijn op personen, goederen en gebeurtenissen, zowel binnen als buiten zijn grondgebied. Nationale wetten kunnen zijn onderdanen in het buitenland binden en kunnen van toepassing zijn op bepaalde gebeurtenissen of gedragingen in het buitenland die gevolgen hebben voor de staat die zich op zijn rechtsmacht beroept. Een staat kan bijvoorbeeld wetten uitvaardigen voor misdrijven die in het buitenland plaatsvinden en die hij als een bedreiging voor zijn veiligheid of zijn economische belangen beschouwt. Het is dit type rechtsmacht waarnaar het tweede deel van de passage uit het Lotus-arrest verwijst.
Voorbeeld van prescriptieve rechtsmacht: verraad in het Verenigd Koninkrijk
In het Verenigd Koninkrijk kan het misdrijf van verraad worden gepleegd door eenieder die trouw is aan de Kroon, waar de daad van verraad zich ook heeft voorgedaan.
De rechtsmacht om te oordelen (de bevoegdheid om juridische geschillen te horen en te beslechten) en de rechtsmacht om te handhaven (de bevoegdheid om toe te zien op de naleving van wettelijke bevelen) zijn territoriaal beperkt. In de praktijk beperkt dit de normatieve rechtsmacht, aangezien een staat zijn normatieve rechtsmacht niet binnen een andere staat kan afdwingen; de werking van de politie en het gerechtelijk apparaat is beperkt tot het grondgebied van de staat. Het is dit type rechtsmacht waarnaar het eerste deel van het Lotus-arrest verwijst. Een staat kan zonder toestemming geen normatieve rechtsmacht buiten zijn grondgebied uitoefenen. Er zijn echter enkele zeldzame gevallen waarin staten overeenkomen dat dit wel gebeurt.
Voorbeeld van adjudicatieve rechtsmacht: de UK/Netherlands Agreement 1999 stond toe dat de twee Libische verdachten van de Lockerbie-bomaanslag door een Schotse rechtbank, volgens Schots recht, in Nederland werden berecht.
U zult deze zaak nader bekijken in paragraaf 4.3.1 van deze cursus.