door Adrienne B.Lieberman
What Does Labor Feel Like?
Van de intense, krampende trek- of persweeën tot het diepe uitrekkende gevoel als het hoofdje van de baby door het geboortekanaal beweegt, wordt de bevalling gekenmerkt door krachtige gevoelens. Sommige vrouwen beschrijven de ontsluitingsweeën in termen van een meer vertrouwd gevoel – een kramp, zoals menstruatiekramp; een charley horse; een gaspijn; of een gevoel van rectale druk. Eén moeder zegt dat haar weeën leken op “sterke gaspijnen, enorme druk rond de schaamstreek”. Een ander beschrijft de bevalling als “enorme golven, als diarreekrampen, de een na de ander”. Weer een ander zegt: “Mijn bevalling voelde aan als buitengewoon hevige menstruatiekrampen met veel druk op het rectum, zoals een constante druk om een stoelgang te hebben.”
De confrontatie met de intensiteit van pijn vóór je bevalling kan je motiveren om manieren te leren om er adequater mee om te gaan als je daadwerkelijk aan het bevallen bent. Een onlangs in Birth gepubliceerde studie suggereert dat vrouwen met een hoger angstniveau vóór hun eerste bevallingsles, minder angst rapporteerden tijdens de bevalling. De auteurs concludeerden dat deze vrouwen waarschijnlijk met hun zorgen hadden afgerekend voordat ze gingen bevallen.
Een vrouw ging bijvoorbeeld om met de pijn door zich het doel van elke wee voor te stellen: “Ik stelde me voor dat mijn baarmoeder omhoog kwam en zich terugtrok, waardoor de baarmoedermond bij elke wee meer en meer opende.”
Waarom is de bevalling pijnlijk?
Nou, pijnloze bevallingen zijn mogelijk-Alice, die dit hoofdstuk opende, heeft er zeker een meegemaakt- maar het is vrij zeldzaam en moet altijd worden beschouwd als een onverwachte bonus.
De bevalling is meestal pijnlijk om verschillende zeer goede redenen. Zo is de baarmoederhals, die totaal ongevoelig is voor verbranding en cauterisatie, niettemin uiterst gevoelig voor druk en uitrekking – precies wat zij ondergaat tijdens de bevalling. De meeste vrouwen voelen de weeën als een krampend gevoel in de lies of de rug, hoewel sommigen meer pijn ervaren in hun zij of dijen. Naarmate de weeën in de loop van de bevalling langer, sterker en dichter op elkaar komen, zullen ze door verschillende vrouwen als meer of minder pijnlijk worden ervaren.
Daar komt nog bij dat de baarmoederspier – op het moment van de bevalling de grootste en sterkste spier in uw lichaam – uur na uur moet werken aan het afwisselend samentrekken en ontspannen. Dat kan leiden tot een vermoeid, pijnlijk gevoel, net zoals de willekeurige spieren in uw armen en benen uitgeput en pijnlijk kunnen aanvoelen na een zware training. De normale afname van de zuurstoftoevoer naar de baarmoeder als die samentrekt, kan dat pijnlijke gevoel nog versterken.
Tijdens de bevalling kan er veel druk worden uitgeoefend op de eileiders, eierstokken en ligamenten. Het zich aandienende deel van de baby (meestal het hoofdje) drukt stevig tegen je blaas en darmen als hij door je bekken daalt. Dit kan tot veel pijn leiden, vooral als je je blaas niet vaak leegt. Ongeveer één keer per uur is een goede regel om te onthouden.
Het rectum leegt zich meestal vanzelf (“natuurdiarree”) in het begin van de bevalling. Als dat niet het geval is, kunt u kiezen voor een klysma om uw baby meer ruimte te geven (zie hoofdstuk 17). Of je endeldarm nu leeg is of niet, de druk van het hoofdje van de baby op de omliggende zenuwen zal verrassend zijn. Dit voelt aan alsof je nu een stoelgang gaat krijgen. Voor sommige vrouwen is dat gevoel van rectale druk uiterst pijnlijk.
Wanneer u in de pers- of tweede fase van de bevalling bent, zult u waarschijnlijk een buitengewoon gevoel van uitrekking in uw vagina voelen. “Ik voelde me,” zei een moeder, “alsof ik zou barsten.” Geboorte is een normale functie, natuurlijk, maar het is nauwelijks een alledaags gevoel.
Dr. Ronald Melzack, professor in de psychologie aan de McGill University en een bekende pijnonderzoeker, hielp bij het ontwikkelen van de McGill Pain Questionnaire om precies zulke vragen te beantwoorden. De McGill Pain Questionnaire karakteriseert verschillende soorten pijn in termen van hun onderscheidende kenmerken (zoals kloppend, brandend, ritmisch, bonzend, enz.) en maakt het ook mogelijk de intensiteit van elke pijn te beoordelen op een schaal van ‘geen’ tot ‘ondraaglijk’.”
Volgens Melzack “behoort de bevalling … tot de hevigste pijnen die zijn geregistreerd met de McGill Pain Questionnaire.” Maar terwijl de gemiddelde bevalling inderdaad als zeer pijnlijk werd beoordeeld, liepen de scores van de vrouwen sterk uiteen. Enkele moeders meldden gemakkelijke, bijna pijnloze bevallingen, terwijl anderen extreem moeilijke bevallingen meemaakten.
Of een vrouw al dan niet eerder een baby had gekregen, leek een groot verschil uit te maken. In een vroege studie, Melzack en zijn medewerkers ondervraagd 141 vrouwen, 54 van hen had een eerdere baby en 87 eerste keer moeders. Eén op vier van de moeders die voor het eerst bevielen, beoordeelde de bevalling als verschrikkelijk of ondraaglijk, terwijl slechts één op 11 van de ervaren moeders hun bevalling zo hard beoordeelde. De verhoudingen waren omgekeerd aan de onderkant van het bereik, met slechts een op de 11 eerste keer moeders, maar een op de vier ervaren moeders beoordelen hun bevalling als mild.
Ook, verander de betekenis van de situatie om het meer of minder pijnlijk te maken. Eén studie toonde bijvoorbeeld aan dat vrouwen die eerder veel pijn hadden ervaren die niets met de bevalling te maken had, minder weeënpijn rapporteerden dan andere vrouwen.
Een andere recente studie vergeleek Nederlandse en Amerikaanse vrouwen die aan het bevallen waren. Amerikaanse vrouwen verwachtten veel eerder dat de bevalling pijnlijk zou zijn en gingen ervan uit dat ze daarvoor medicijnen nodig zouden hebben. Ze voorspelden het correct. Slechts een op de zes Amerikaanse vrouwen kreeg geen medicijnen, tegen bijna tweederde van de Nederlandse vrouwen.
Het grootste verschil tussen mensen zit echter niet in hun pijnperceptie, maar in hun vermogen en motivatie om pijn te weerstaan. In één experiment verhoogden Joodse vrouwen bijvoorbeeld hun tolerantieniveau nadat hun was verteld dat hun religieuze groep een lagere pijntolerantie had dan anderen.
Het is bekend dat iemand in de ene situatie een lage tolerantie voor pijn kan hebben, maar in een andere situatie een hoge tolerantie. Bijvoorbeeld, soldaten wier ernstige wonden sterke pijnstillers zouden rechtvaardigen in een burgerbevolking, ontkenden niettemin hoge niveaus van pijn te voelen wanneer zij weg van het slagveld werden ondervraagd. Van sporters wordt vaak waargenomen dat ze doorspelen ondanks verwondingen die een niet-speler waarschijnlijk behoorlijk pijnlijk zou vinden.
Je pijngrens kan ook worden verlaagd of verhoogd door het soort aandacht dat je op een gewaarwording richt. In een pijnexperiment zorgde het simpelweg lezen van het woord “pijn” in de instructies ervoor dat proefpersonen een laag niveau van elektrische schokken pijnlijk vonden. Zij vonden dezelfde schok niet pijnlijk wanneer het suggestieve woord “pijn” uit de instructies werd weggelaten. Dit is natuurlijk de reden waarom bevallingsleraren spreken van “weeën” en niet van “weeënpijn”.
Op dezelfde manier, als je angst wordt verminderd in plaats van opgebouwd, kan je pijndrempel worden verhoogd. Een ander pijnexperiment gaf proefpersonen controle over de pijnprikkel, een elektrische schok. Met een gevoel van controle vonden de proefpersonen de prikkel minder pijnlijk, waarschijnlijk omdat ze minder angst ervoeren over wat er met hen zou gebeuren.
Verminderen van pijn tijdens de bevalling
Omdat pijnperceptie zo kneedbaar is, kun je de pijn die je tijdens de bevalling voelt op verschillende manieren verminderen. Misschien kunt u de fysieke sensatie zelf veranderen, bijvoorbeeld door uw eigen houding te veranderen. Misschien kies je ervoor om de pijnboodschap te onderscheppen, door de poort te sluiten of de overdracht van pijn te blokkeren door concurrerende verzachtende boodschappen te sturen – tegendruk, massage of TENS zijn maar een paar van de middelen om dit te doen.
Je zult waarschijnlijk ook veel psychologische methoden gebruiken om de pijnboodschappen te herstructureren, zoals je afstemmen op je lichaam en positieve beelden gebruiken om pijnlijke gewaarwordingen te herinterpreteren als “opening” of “de baby komt naar beneden”. Je kunt jezelf kalmeren met aandachtsoefeningen zoals ontspanning, langzame ademhaling en muziek; en je kunt jezelf voorzien van kalmerende beelden om naar te kijken, en speciale metgezellen om je te troosten. Misschien kiest u ervoor om u te concentreren op zogenaamde linkerhersenhelftactiviteiten (rationele activiteiten) – tellen voor uzelf, uw ademhaling rustig laten verlopen, u concentreren op een bepaald beeld, of luisteren naar uw partner die de tijd telt op een horloge. Het oefenen van veel strategieën en flexibel zijn in het veranderen van strategieën halverwege de bevalling kan je helpen door de pijnlijke weeën heen te komen en te voorkomen dat je je gaat spannen in afwachting van toekomstige pijn.
Al deze technieken vertegenwoordigen slechts het topje van de ijsberg van methoden die je kunt gebruiken om de pijn van de geboorte te verminderen. Er bestaan vele manieren om te reageren op de uitdaging van het op de wereld brengen van een nieuw leven, en we zullen een flink aantal van hen in detail onderzoeken. Met kennis, oefening en toewijding zul je goed toegerust zijn om jezelf te helpen de pijn te verlichten en het meeste uit je bevallingservaring te halen.
Hoe stel je jezelf voor tijdens de bevalling? Misschien stelt u zich voor dat u in bed kruipt, de dekens omhoogtrekt en gewoon ligt te wachten op de geboorte van uw baby. Je man dweilt je gezicht af met een nat washandje, terwijl artsen en verpleegkundigen rond je bed fladderen. Dit beeld komt niet overeen met de werkelijkheid. Als je echt sneller en met minder pijn wilt bevallen, zorg er dan voor dat je tijdens de bevalling zo lang mogelijk opstaat en in beweging blijft. Omdat het krijgen van een baby een actieve deelname van uw kant vereist, kunt u zich voorbereiden om het proces te helpen door tijdens de zwangerschap aan een bewegingsprogramma deel te nemen. In uw cursus ter voorbereiding op de bevalling leert u waarschijnlijk verschillende stretchoefeningen voor een goede houding en een goede werking van de spieren die uw baarmoeder ondersteunen.
U kunt ook regelmatig aan aërobe oefeningen doen die uw hart en longen stimuleren om op hun hoogste niveau te presteren. Aërobe lichaamsbeweging tijdens de zwangerschap biedt veel voordelen. Het kan uithoudingsvermogen opbouwen, u comfortabeler maken, pijn verlichten en stress verlichten.
Aerobic exercise kan zelfs uw bevalling korter en minder pijnlijk maken. Een Amerikaanse studie die onlangs in het American Journal of Obstetrics and Gynecology werd gepubliceerd, meldde dat vrouwen die tijdens de zwangerschap bleven hardlopen of aerobisch dansen, een ongeveer 30 procent kortere bevalling hadden dan vrouwen die stopten met sporten. Vrouwen die regelmatig bleven sporten, hadden ook minder weeënprikkels nodig en minder epidurale ingrepen, episiotomieën en keizersnedes. Een Italiaanse studie in hetzelfde tijdschrift onderzocht vrouwen die hun tweede of derde baby kregen en die vanaf de vijfde maand van de zwangerschap drie keer per week gedurende 30 minuten op een stationaire fiets trapten. De fietsers behielden een hoger endorfinegehalte tijdens de bevalling. Dienovereenkomstig rapporteerden ze minder pijn dan een overeenkomstige groep van sedentaire vrouwen.
Zelfs als regelmatige lichaamsbeweging je geen kortere of gemakkelijkere bevalling kan garanderen, kan het je ongetwijfeld helpen om beter om te gaan met wat de bevalling ook voor je in petto heeft. Als je fit aan de bevalling begint, herstel je daarna ook sneller.
De meeste zwangere vrouwen kunnen zwemmen, wandelen en fietsen, wat aerobic-oefeningen zijn. U kunt ook een cursus volgen of een oefenvideoband kopen (zie Bronnen). Sommige vrouwen blijven zelfs tijdens hun hele zwangerschap joggen. Voordat u aan een trainingsprogramma begint, moet u eerst toestemming van uw arts vragen, vooral als u medische problemen hebt, zoals hoge bloeddruk. U moet ook rekening houden met de volgende voorzorgsmaatregelen.
Het American College of Obstetricians and Gynecologists heeft deze richtlijnen opgesteld om te voorkomen dat uw lichaamstemperatuur te hoog oploopt en mogelijk schadelijk is voor uw baby:
- Houd uw hartslag onder 140 slagen per minuut tijdens het sporten.
- Controleer uw oksel- of rectumtemperatuur aan het einde van uw gebruikelijke inspanning om er zeker van te zijn dat deze lager is dan 101 graden.
- Beperk zeer inspannende inspanning tot 15 minuten per keer.
- Leg na het sporten voldoende vocht in.
- Mijd lichaamsbeweging buiten bij zeer warm weer of als u koorts heeft.
- Lopen tijdens de bevalling
Gegeven vrijheid van keuze, weinig vrouwen in welk deel van de wereld dan ook gaan liggen tijdens de bevalling. De rugligging (plat op de rug) is naar verluidt ontstaan aan het Franse hof van Lodewijk XIV. Als voyeur die graag toekeek hoe zijn maîtresse aan het bevallen was, bepaalden de eigenzinnige voorkeuren van de koning al snel de mode in het land. De rugligging kreeg vanaf de jaren 1940 bijna universele steun in Amerikaanse ziekenhuizen, omdat de platliggende vrouw de verloskundige in staat stelde interventies zoals een tangbevalling, anesthesie en episiotomie gemakkelijker uit te voeren.
Maar liggen heeft geen medische voordelen voor de meeste moeders. In feite brengt het verschillende bewezen risico’s met zich mee. Wanneer u lange tijd op uw rug ligt, drukt het gewicht van de baarmoeder op de neergaande aorta en de vena cava inferior, bloedvaten die het onderste deel van uw lichaam van bloed voorzien of afvoeren. Deze verstoring van uw bloedsomloop verlaagt uw bloeddruk, waardoor de bloedtoevoer naar uw baby in gevaar komt en zijn hartslag daalt. Als u rechtop blijft (of in ieder geval van uw rug af), verbetert de placenta-circulatie en kunnen foetale hartslagafwijkingen worden verlicht.
Een groot aantal medische studies heeft onomstotelijk aangetoond dat rechtop zitten de bevalling verkort en vergemakkelijkt. Een beroemde Latijns-Amerikaanse studie waarin liggende en staande houdingen werden vergeleken, toonde aan dat de bevalling van vrouwen die rechtop bleven staan 36 procent korter was bij moeders die voor het eerst bevallen waren en 25 procent korter bij moeders die al eerder bevallen waren. Een Britse studie die moeders die tijdens de bevalling liepen vergeleek met moeders die in bed bleven liggen, toonde aan dat lopen niet alleen de bevalling verkortte, maar ook de pijn en de behoefte aan medicatie verminderde.
Hoe helpt lopen bij de bevalling? Ten eerste worden je weeën sterker, regelmatiger en frequenter als je rechtop staat. De zwaartekracht helpt de baby zich een weg te banen door uw bekken. Bovendien verbetert de rechtopstaande positie zowel de hoek van het lichaam van je baby ten opzichte van je ruggengraat als de afstand van zijn hoofdje tot je baarmoederhals. Omdat uw baarmoeder tijdens de weeën van nature naar voren kantelt in uw buik, ondervindt hij de minste weerstand als u staat en lichtjes naar voren leunt. Ten slotte, ook al worden de weeën sterker als je rechtop staat, veel vrouwen voelen zich in deze positie comfortabeler, meer de baas, en beter in staat om te ontspannen. Een typische moeder zei het zo: “Als ik ging liggen, vertraagde dat mijn weeën in het beginstadium. Toen ik in een actieve bevalling was, vond ik liggen veel pijnlijker dan wanneer ik liep.”
Om je weeën te bevorderen, blijf je zo lang mogelijk lopen. Een stel maakte een wandeling langs het meer in de buurt van hun huis voordat ze naar het ziekenhuis gingen toen de weeën van de vrouw drie minuten na elkaar kwamen. Een andere moeder herinnert zich “lopen en lopen en lopen rond het appartement. Tijdens een wee hield ik me gewoon ergens aan vast ter ondersteuning – een stoel of mijn man.
Omdat je waarschijnlijk moet rusten terwijl je weeën hebt, moet je leren om op je partner te leunen op een manier die hem de volgende dag geen pijn zal doen. Janet Balaskas, de auteur van Active Birth, suggereert dit als de beste manier voor je partner om jouw gewicht goed te dragen: Als je je om je partner heen drapeert, moet hij zijn schouders omlaag houden, zijn knieën buigen en een beetje achterover leunen terwijl hij zijn billen aanspant. Het is vooral belangrijk dat uw partner niet met opgetrokken schouders naar voren buigt, want dan krijgt hij rugpijn.
Verandering van houding tijdens de bevalling
De meeste vrouwen kunnen niet de hele bevalling rondlopen. Vooral tijdens een lange bevalling kan het nodig zijn om lopen af te wisselen met rusten. Kort zitten, knielen of zijliggen kan u helpen uit te rusten doordat de weeën tijdelijk minder krachtig zijn. Regelmatig van houding veranderen zal je waarschijnlijk helpen om langer comfortabel te blijven dan een “beste” houding die je zou kunnen vinden. Uit een onderzoek bleek dat verloskundige patiënten tijdens de bevalling gemiddeld 7,5 verschillende houdingen aannamen.
Joyce Roberts, Ph.D., Professor of Maternal-Child Nursing aan de Universiteit van Illinois in Chicago, heeft jarenlang onderzoek gedaan naar houdingen tijdens de bevalling. Roberts wijst erop: “De weeën van een vrouw zijn het efficiëntst als ze tijdens de bevalling afwisselend zit en staat.” Het is ook nodig, zegt ze, om posities aan te nemen die comfortabel en geschikt zijn voor uw specifieke bevalling.
Het kan bijvoorbeeld nodig zijn dat u in bed ligt vanwege een bloeding, foetale nood of een vroegtijdige breuk van de vliezen met het hoofd van uw baby in een hoge positie. Als u een ruggenprik hebt gekregen, moet u in bed blijven. Als je de opdracht hebt gekregen om op je rug te gaan liggen, zorg er dan voor dat je hoofd hoog ligt met kussens en dat je een kussen of opgerolde deken onder een heup hebt om je baarmoeder van je ruggengraat af te kantelen. Volgens Roberts kan het elk half uur afwisselen van liggen op je rug en liggen op je zij de nadelige effecten van liggen op je bloeddruk, de hartslag van je baby en de voortgang van je bevalling helpen voorkomen.
Zijdelings liggen maakt de weeën minder frequent dan wanneer je staat, maar ze zijn ook efficiënter. En het beste van alles is dat zijliggen goed is voor uw bloeddruk. Omdat het de bloedcirculatie naar de baarmoeder bevordert, wordt deze houding vaak gebruikt als de baby in nood lijkt te zijn.
Zolang de bevalling normaal verloopt, kunt u een of meer van de volgende houdingen proberen in plaats van plat te liggen, wat de bevalling verlengt en de risico’s en het ongemak vergroot:
- STAND, leunend tegen uw partner, een hoge balie of een bed.
- KNIEEL op handen en voeten of met uw armen en hoofd tegen een paar kussens op een omhoog geheven bed. U kunt dit ook op de vloer proberen, leunend op een kussen op de zitting van een stoel.
- HALF-KNIEEL, HALF-SQUAT, met één knie omhoog en één knie omlaag, in bed of op de vloer. Dit is gemakkelijker dan hurken, zoals hieronder beschreven. Als het voor u goed voelt, schommel dan tijdens de weeën heen en weer in de richting van uw opgetrokken knie. Verander van been als dat nodig is.
- ZIT RECHTop in bed of schrijlings over een stoel, leunend op een kussen op de rugleuning van de stoel. In een onderzoek van de International Childbirth Education Association naar weeënhoudingen werd geconcludeerd dat weeën het minst efficiënt waren in zittende en liggende houding. Maar zitten kan u toch de nodige rust geven.
- ZETTEN op de grond of op bed. Wanneer u hurkt, opent uw bekkenuitgang zich tot zijn breedste diameter en zullen uw weeën sterk en effectief zijn.
Voordat u gaat bevallen, moet u het hurken oefenen om uw uithoudingsvermogen op te bouwen. Met uw voeten anderhalf tot twee meter uit elkaar en uw hielen plat op de vloer, daalt u geleidelijk, zonder te stuiteren, en houdt u de hurkzit 15 tot 20 seconden vast. Werk toe naar het vasthouden van deze positie voor een minuut per keer. Als je moeite hebt om je voeten plat te houden, verbreed dan je houding een beetje, of probeer een opgerolde deken onder je hielen te leggen, of draag lage hakken, of ga op een korte stapel boeken zitten. Kom langzaam overeind en herhaal de oefening een paar keer. Als je hulp nodig hebt bij het balanceren, leun dan tegen je partner of pak een stoel of bed vast. Het is niet erg als uw knieën “kraken”, maar doe deze oefening niet als u pijn voelt in uw knieën of schaamgewricht.
Tijdens de bevalling kunt u de hurkhouding variëren door op de vloer te hurken, op een stoel te leunen of op het kraambed te gaan zitten. Of vraag uw partner om op het bed of de stoel te gaan zitten; kijk van hem af en probeer in een hurkhouding te bungelen, waarbij u uw ellebogen op zijn knieën laat rusten.
U zou ook in bed kunnen hurken, aan de ene kant onder uw armen ondersteund door uw partner en aan de andere kant door een verpleegkundige. Of probeer gehurkt op de zijkant van het bed te zitten met uw armen gedrapeerd om de nek van uw partner. Uw partner kan zelfs achter u in bed zitten, als een soort slee, en u onder uw armen steunen terwijl u hurkt. Je kunt ook op de lage voetenbank in de verloskamer gaan zitten en hurken. Leg er een kussen en een steriel kompres op, en ga gewoon zitten met je knieën hoger dan je heupen. Of ga zitten op een stapel boeken, een groot kussen of een zitzak.
Kijk naar de houdingen die in het boek staan. Neem ze op in je praktijk van voorbereide bevallingstechnieken, zodat je kunt ontdekken welke het meest comfortabel zijn voor jou en je partner.
Een moeder die veel bewoog tijdens haar bevalling herinnert zich: “Staand, vasthoudend aan het bureau, en letterlijk dansend door de weeën heen. Soms ging ik van zitten naar staan naar alle vier. Mijn man danste naast me, veegde mijn gezicht af met een doek, volgde me als ik begon te lopen en liet me aan hem vasthouden. Tijdens de overgang klom ik op het bed en ging op handen en voeten staan, waarna ik weer rondliep als de weeën voorbij waren.”
Je vraagt je waarschijnlijk af hoe je dit allemaal kunt doen als de standaard routines in het ziekenhuis – foetale monitoring en infusen, bijvoorbeeld – je volledige onbeweeglijkheid lijken op te leggen. Het zal niet gemakkelijk zijn.
U zult ruim voor de bevalling met uw arts moeten onderhandelen en tot overeenstemming moeten komen over het verloop van uw bevalling. Veel artsen dringen aan op continue elektronische foetale bewaking en infusen in hoog-risico-zwangerschappen. Maar vrouwen kunnen ook op afstand of met tussenpozen worden bewaakt, zodat ze zich kunnen blijven bewegen. Als een infuus medisch noodzakelijk is, kan het aan een beweegbare paal worden bevestigd, als uw arts daarmee instemt (zie hoofdstuk 17).
Als u hoort dat het de gewoonte van uw ziekenhuis of arts is om alle vrouwen tijdens de bevalling in bed te houden, wilt u misschien uw eigen wensen kenbaar maken en een compromis sluiten. Het is misschien een goed idee om een overeenkomst in uw dossier te laten opnemen, vooral als uw arts misschien niet in het ziekenhuis is terwijl u aan het bevallen bent.
U zou kunnen plannen om gewoon in het ziekenhuis aan te komen op een moment dat de bevalling zo laat is dat u bereid bent om in bed te gaan liggen. Of u kunt besluiten om over te stappen naar een geboorteomgeving die uw behoefte om comfortabel actief te zijn tijdens de bevalling respecteert.
Uittreksel overgenomen met toestemming van foxcontent.com