Dagboek

Dagboek, vorm van autobiografisch schrijven, een regelmatig bijgehouden verslag van de activiteiten en overpeinzingen van de dagboekschrijver. Het dagboek, dat in de eerste plaats voor de schrijver zelf wordt geschreven, heeft een openhartigheid die niet te vergelijken is met een geschrift dat voor publicatie is bestemd. De oude afkomst blijkt uit het bestaan van de term in het Latijn, diarium, zelf afgeleid van dies (“dag”).

Lees meer over dit onderwerp

Engelse literatuur: Diarists

Twee grote dagboekschrijvers behoren tot de belangrijkste getuigen van de ontwikkeling van de Restauratiewereld. Beiden bezaten een formidabel actieve…

De dagboekvorm begon tot bloei te komen in de late Renaissance, toen het belang van het individu begon te worden benadrukt. Naast de openbaring van de persoonlijkheid van de dagboekschrijver, zijn dagboeken van groot belang geweest voor de registratie van de sociale en politieke geschiedenis. Het Journal d’un bourgeois de Paris, bijgehouden door een anonieme Franse priester van 1409 tot 1431 en door een andere schrijver voortgezet tot 1449, bijvoorbeeld, is van onschatbare waarde voor de historicus van de regeerperiodes van Karel VI en Karel VII. Hetzelfde soort aandacht voor historische gebeurtenissen kenmerkt Memorials of the English Affairs van de advocaat en parlementariër Bulstrode Whitelocke (1605-75) en het dagboek van de Franse Markies de Dangeau (1638-1720), dat de jaren 1684 tot zijn dood overspant. De Engelse dagboekschrijver John Evelyn wordt alleen overtroffen door de grootste dagboekschrijver van allemaal, Samuel Pepys, wiens dagboek van 1 januari 1660 tot 31 mei 1669 zowel een verbazingwekkend openhartig beeld geeft van zijn eigen zwakheden en zwakheden als een verbluffend beeld van het leven in Londen, aan het hof en in het theater, in zijn eigen huishouden, en in zijn marinekantoor.

In de 18e eeuw werd een dagboek van buitengewoon emotioneel belang bijgehouden door Jonathan Swift en naar Ierland gestuurd als The Journal to Stella (geschreven 1710-13; gepubliceerd 1766-68). Dit werk is een verrassend amalgaam van ambitie, genegenheid, gevatheid en grilligheid. Het meest opmerkelijke Engelse dagboek van het einde van de 18e eeuw was dat van de romanschrijfster Fanny Burney (Madame d’Arblay); het werd gepubliceerd in 1842-46. James Boswell’s Journal of a Tour to the Hebrides (1785), een echt dagboek hoewel enigszins uitgebreid, was een van de eerste die tijdens het leven van de auteur werd gepubliceerd.

De belangstelling voor het dagboek nam sterk toe in het eerste deel van de 19e eeuw, in welke periode veel van de grote dagboeken, waaronder dat van Pepys, voor het eerst werden gepubliceerd. Van buitengewoon literair belang zijn onder meer het Dagboek van Sir Walter Scott (gepubliceerd in 1890); de Dagboeken van Dorothy Wordsworth (gepubliceerd na haar dood in 1855), waaruit haar invloed op haar broer William blijkt; en het Dagboek van Henry Crabb Robinson (1775-1867), gepubliceerd in 1869, met veel biografisch materiaal over zijn literaire kennissen, onder wie Goethe, Schiller, Wordsworth, en Coleridge. De postume publicatie van de dagboeken van de Russische kunstenares Marie Bashkirtseff (1860-84) veroorzaakte een grote sensatie in 1887, net als de publicatie van het dagboek van de gebroeders Goncourt, beginnend in 1888.

In de 20e eeuw is het dagboek van ontdekkingsreiziger Robert F. Scott (1910-12), het dagboek van Katherine Mansfield (1927), het tweedelige Dagboek van André Gide (1939, 1954), Het dagboek van een jong meisje (1947) van Anne Frank en het vijfdelige Dagboek van Virginia Woolf (1977-84) tot de meest opmerkelijke voorbeelden.