Crosby, Stills, Nash & Young waren compleet disfunctioneel. En zo succesvol.

• David Kirby
• 2 jaar geleden

Stel je een productie van “Hamlet” voor met drie Hamlets. Of vier of twee: Niemand weet zeker wie wanneer komt opdraven, zelfs de acteurs zelf niet. Verplaats de actie nu van een kasteel in Denemarken naar een opnamestudio in Los Angeles, en in plaats van broedermoord en wraak, laat je het drama aangestuurd worden door grote ego’s, gestimuleerd door een berg cocaïne en een zee van alcohol. Geef elke Hamlet een dozijn Ophelias, zelfs een vrouw of twee van tijd tot tijd, en moedig ruilen aan.

Nu heb je een idee van hoe het was om getuige te zijn van de opkomst, val, wederopstanding en multicar pileup dat was Crosby, Stills, Nash & Young, de folk-rock supergroep die vorm gaf en werd gevormd door de tegencultuur van de jaren 1960 en ’70 terwijl ze miljoenen muziekliefhebbers voortstuwden naar bijna-orgasmische niveaus van vreugde, en zichzelf (en elkaar) bijna doodden onderweg. David Browne’s “Crosby, Stills, Nash & Young: The Wild, Definitive Saga of Rock’s Greatest Supergroup” is voor muziekliefhebbers, maar het zou ook verplichte lectuur moeten zijn voor studenten groepsdynamica. Bands imploderen de hele tijd, maar het is zeldzaam dat een band zo disfunctioneel werkt gedurende vijf decennia terwijl het ook zoveel imitators voortbracht, zoveel muzikanten beïnvloedde en zoveel memorabele muziek produceerde, inclusief hits als “Teach Your Children” en “Ohio.” De ervaren journalist Browne is redacteur bij Rolling Stone en schreef boeken over o.a. de Grateful Dead en de Beatles. Het is duidelijk dat hij een enorme fan is van deze jongens, wat betekent dat hij ze veel leuker vindt dan ze elkaar vonden.

Het verhaal begint op 14 februari 1968, in Hollywood’s legendarische Whisky a Go Go, waar de Hollies speelden. In het centrum van de zogenaamde hippie-rellen twee jaar eerder, boekte de club vaak ruigere acts zoals de Doors en Frank Zappa, maar hier waren vijf jonge mannen uit Manchester, Engeland, waaronder gitarist en zanger Graham Nash, schuimende deuntjes aan het pompen als “Bus Stop” en “Look Through Any Window.”

In het publiek zaten Nancy Sinatra, Cass Elliott van de Mamas and the Papas, en andere royalty’s uit de popmuziek, waaronder David Crosby en Stephen Stills. Crosby was net ontslagen door de Byrds, en Stills was er niet zeker van of zijn band, Buffalo Springfield, nog wel bestond. Op de stoep na de show spraken de twee muzikanten hun mond open over Nash’s optreden en vroegen zich hardop af of hij de brug zou kunnen zijn naar een nieuwe en betere band. Volgens een verslag van de avond zei Crosby: “Misschien kunnen we hem stelen.”

Het duurde niet lang of de drie mannen toerden samen en namen op voor Atlantic Records. Maar er ontbrak iets, en daarom stelde Atlantic medeoprichter en president Ahmet Ertegun voor dat ze hun geluid zouden aanvullen door Stills’ oude Buffalo Springfield-bandmaat Neil Young erbij te halen. Zoals met veel van hun gedenkwaardige beslissingen, bleek dit zowel de beste als de slechtste keuze: Young’s productieve songwriting en kenmerkende countertenor gaven de band een extra dimensie, maar zijn overvloedige ego voegde onstabiliteit toe aan een groepsdynamiek die al gespannen was.

Young was een ware fontein van songs – hij schreef er “ongeveer drie per dag”, vertelde Crosby een concertpubliek. En terwijl de anderen, met name Stills, er vaak op stonden om in de studio hun zin te krijgen, was Young een meester in het overtuigen met behulp van diplomatie. “Neil gedroeg zich als een stuntelig kind, onhandig en in halve zinnen,” zei producer Bill Halverson. “Hij frummelde zich een weg om ze te misleiden. Het was meesterlijk. Hij wist precies wat hij deed.” Maar misschien omdat hij zo succesvol was in zijn solocarrière, leek Young nooit echt bij de groep te horen, soms kwam hij zelfs niet opdagen als hij op de affiche stond.

Dan waren er de drugs, die net zo alomtegenwoordig leken als zuurstof. Browne beschrijft een jam met de Grateful Dead waarbij iemand een voorraadje cocaïne in de tomtom van drummer Mickey Hart stopte. Toen Hart zijn stok naar beneden bracht, vlogen de vlokken omhoog en vielen dan als sneeuw voor de zon, en iedereen snoof ze op weg naar beneden. Crosby was zo dicht bij het verlies van zijn leven tijdens het freubelen van cocaïne dat de band een lijfwacht inhuurde om te voorkomen dat hij te veel zou gebruiken. Deze lijfwacht had dezelfde baan gehad bij John Belushi, die een paar maanden eerder aan een overdosis was overleden. “Geweldige referentie,” zei Crosby toen de twee mannen werden voorgesteld.

Stills voorzag Browne van een duister-komische metafoor die de interacties van de vier muzikanten op het hoogtepunt van de band het beste beschrijft. Het was “een vierrichtingsweg,” herinnerde hij zich, “vier paarden die in verschillende richtingen trokken. Dat is de methode die ze gebruikten voor executies.” Natuurlijk leidde dat alleen maar tot meer songs: “We externaliseerden alles,” zei Crosby, en dat betekende het uitvechten van de teksten. Zoals Browne schrijft, “men zou een heel album kunnen samenstellen van de weerbarstige deuntjes die ze over elkaar schreven.”

Een van de medewerkers van de groep schat dat ze alleen al tijdens zijn diensttijd acht keer uit elkaar zijn gegaan, maar toch slaagden ze er op de een of andere manier in om steeds weer bij elkaar te komen. En hoewel Crosby in 1994 een levertransplantatie onderging, zijn ze alle vier nog steeds actief. Betekent dit dat we ze weer samen op het podium zullen zien? Nash verklaarde nog niet zo lang geleden in een interview dat de band 100 miljoen dollar aangeboden kreeg om op tournee te gaan. Maar dat gaat niet gebeuren, zei hij, om één simpele reden: “We mogen elkaar niet.”

Zoals Crosby echter tegen Browne zei: “Het is altijd vreemd geweest. Het was nooit niet vreemd.” Op dit moment zou het misschien het vreemdst van alles zijn als deze vier onverzettelijke genieën zich niet zouden herenigen, maar dat ze dat niet zouden doen.

David Kirby is de auteur van “Crossroad: Artist, Audience, and the Making of American Music.”