Chronisch bekkenpijnsyndroom – Man

Definitie/Omschrijving

Mannelijk chronisch bekkenpijnsyndroom (CPPS), algemeen bekend als chronische prostatitis (CP), is een veel voorkomende urologische aandoening die mannen van elke leeftijd treft. CPPS is een type prostatitis dat ook bekend staat als prostatitis van categorie III (of chronische prostatitis), en het maakt 90% van de gevallen van prostatitis uit. CPPS is een niet-bacteriële manifestatie van de ziekte, en het gebruik van CPPS betekent de erkenning dat pijn het primaire symptoom is van niet-bacteriële prostatitis. De etiologie van CPPS bij mannen wordt niet volledig begrepen en de behandelingsmogelijkheden zijn dan ook variabel. Chronisch bekkenpijnsyndroom treft jongere mannen (mediane leeftijd 43 jaar) en gaat gepaard met perineale en genitale pijn die niet aflatend kan zijn. De prevalentie van CPPS in de Verenigde Staten wordt geschat tussen 2-16%, terwijl de prevalentie in Azië wordt geschat tussen 2,7-8,7%.

Clinisch relevante anatomie

Een goed begrip van het urogenitaal systeem en de bekkenbodemmusculatuur is klinisch van cruciaal belang.

Klinische presentatie

Het primaire en meest gemelde symptoom bij CPPS is pijn. De traditionele presentatie van CPPS is een patiënt met bekken-, perineale of genitale pijn die gepaard gaat met voiding en/of sexuele disfunctie, gekarakteriseerd door een relapsing, remitting beloop. Patiënten met CPPS kunnen echter zeer variabele presentaties hebben met veel verschillende tekenen en symptomen die geassocieerd zijn met het syndroom en vaak overlappen met andere urologische aandoeningen.

Er zijn vier kardinale symptoomcategorieën van CPPS:

• Perineale/bekkenpijn
• Verwijdende symptomen
• Seksuele disfunctie
• Systemische aandoeningen

Het begin van de pijn is meestal plotseling met een duur die ten minste drie van de laatste zes maanden aanwezig moet zijn. De intensiteit van de pijn kan vrij hevig zijn en is meestal gelokaliseerd in de perineale en genitale regio, maar kan zich manifesteren in andere regio’s zoals onderbuik, penis, scrotum, rectum, en onderrug. Urinewegsymptomen, zowel obstructieve als prikkelbare, komen vaak voor. Pijn bij het klaarkomen is ook een veel voorkomend symptoom. Systemische symptomen zijn myalgie, gewrichtspijn en onverklaarbare vermoeidheid. CPPS symptomen wisselen elkaar af met inconsistente remissies en exacerbaties. Dit artikel bespreekt de oorzaak, diagnose en behandeling van chronische scrotale inhoudspijn, een veel voorkomende maar slecht begrepen aandoening.

Differentiële diagnose

Dit zijn aandoeningen die CPPS kunnen imiteren:

• Granulomateuze prostatitis
• Verschillende abcessen en cysten
• Prostaatinfecties
• BPH
• Fistels van aangrenzende organen
• Prostatische urethrale strictuur
• Varicocele
• Seminus vesiculitis/obstructie
• Blaas/prostatische calculi
• Ureterale lithiasis
• Tumoren van de prostaat
• Infectie van de urinewegen
• Interstitiële cystitis
• Overactieve blaas
• Blaasontsteking door bestraling
• Blaaskanker
• Urethraal diverticulum
• Bacteriële urethritis
• Diabetes mellitus
• Pudendal zenuwbeknelling
• Chronische scrotale inhoudspijn

Diagnostische procedures

Een lichamelijk bekkenonderzoek zal een goede scan geven van het urogenitale systeem zoals de penis, scrotum, perineum, prostaat, en de liesstreek. Een lichamelijk onderzoek kan worden gebruikt om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals een liesbreuk, zenuwbeknelling of een ontsteking van het bewegingsapparaat. Bij sommige mannen met CPPS kan er sprake zijn van suprapubische gevoeligheid. Het belangrijkste onderdeel van het onderzoek is het digitaal rectaal onderzoek (DRE), dat wordt gebruikt om de grootte, de consistentie, de symmetrie en de gevoeligheid van de prostaat te beoordelen. De meeste patiënten met CPPS zullen zich presenteren met een normale DRE. De inwendige bekkenmusculatuur moet worden gepalpeerd om spierkrampen te onderzoeken die spierkrampen of pijn kunnen veroorzaken. Vaak melden patiënten dat de symptomen kunnen worden gereproduceerd door palpatie van deze triggerpoints. Laboratoriumonderzoek is nuttig om het type prostatitis te karakteriseren en om andere pathologieën zoals infectie van de urinewegen en chronische bacteriële prostatitis uit te sluiten. Onderzoek van de urinelozing is nuttig bij mensen die klagen over urinelozingssymptomen. Beeldvorming van het bekken, zoals echografie, CT-scan en MRI, is vaak niet nodig, maar kan nuttig zijn bij het uitsluiten van aandoeningen zoals abcessen en cysten, kanker en prostaatcalculi.

Opbrengstmetingen

De NIH Chronic Prostatitis Symptom Index (NIH-CPSI) wordt gebruikt om tekenen en symptomen en hun invloed op de kwaliteit van leven te kwantificeren.

Fysiotherapeutische behandeling

Fysiotherapie biedt een breed scala aan technieken die veilig en effectief zijn voor CPPS. Hieronder volgen verschillende modaliteiten of technieken die beschikbaar zijn onder bekkenbodemrevalidatie:

1. Biofeedback: nuttige modaliteit om de patiënt te leren onnodig verhoogde spierspanning in rust te vermijden. Patiënten in wekelijkse en tweewekelijkse fysiotherapie tot zes tot acht behandelsessies vonden significante verbetering zoals blijkt uit een afname van de NIH-CPSI, evenals een verbeterde rusttonus.
2. Myofasciale triggerpoint release: neuromusculaire therapie gericht op het verminderen van de tonus van het bindweefsel en het herstellen van de beweeglijkheid van de spierfascie. In een groep patiënten die ten minste een maand werd behandeld, ondervond ongeveer de helft verbetering die gepaard ging met een afname van 25% of meer van de symptoomscores.
3. Acupunctuur: het inbrengen van naalden op specifieke punten van het lichaam. In een 10 weken durend onderzoek werden CPPS-patiënten gerandomiseerd in acupunctuur- versus sham acupunctuurgroepen, waarna de patiënten in de acupunctuurgroep twee keer zoveel verbetering vertoonden in hun NIH-CPSI symptoomscores vergeleken met de sham groep. CPPS-patiënten die gedurende zes weken werden behandeld met een wekelijkse sessie acupunctuur vertoonden meer dan 50% daling in hun NIH-CPSI-score ten opzichte van de uitgangssituatie.

1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 Nguyen C, Shoskes D. Evaluation of the Prostatitis Patient. Chronische Prostatitis/Chronic Pelvic Pain Syndrome. 2008:1-16. doi:10.1007/978-1-59745-472-8_1.
2. 2.0 2.1 Suh L, Lowe F. Alternative Therapies for the Treatment of Chronic Prostatitis. Current Urology Reports. 2011;12(4):284-287. doi:10.1007/s11934-011-0188-y.
3. 3.0 3.1 Potts J. Physical Therapy for Chronic Prostatitis /Chronic Pelvic Pain Syndrome. Chronische Prostatitis/Chronic Pelvic Pain Syndrome. 2008:131-141. doi:10.1007/978-1-59745-472-8_11.
4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Shoskes D. Therapy for Category III Prostatitis: A Synthesis. Chronische Prostatitis/Chronic Pelvic Pain Syndrome. 2008:265-271. doi:10.1007/978-1-59745-472-8_20.
5. 5.0 5.1 Ziegelmann MJ, Farrell MR, Levine LA. Evaluation and Management of Chronic Scrotal Content Pain-A Common Yet Poorly Understood Condition. Recensies in de urologie. 2019;21(2-3):74.
6. Cornel E, van Haarst E, Schaarsberg R, Geels J. The Effect of Biofeedback Physical Therapy in Men with Chronic Pelvic Pain Syndrome Type III. European Urology. 2005;47(5):607-611. doi:10.1016/j.eururo.2004.12.014.
7. Anderson R, Wise D, Sawyer T, Chan C. Integration of Myofascial Trigger Point Release and Paradoxical Relaxation Training Treatment of Chronic Pelvic Pain in Men. Het Tijdschrift voor Urologie. 2005;174(1):155-160. doi:10.1097/01.ju.0000161609.31185.d5.
8. Lee S, Liong M, Yuen K et al. Acupuncture versus Sham Acupuncture for Chronic Prostatitis/Chronic Pelvic Pain. The American Journal of Medicine. 2008;121(1):79.e1-79.e7. doi:10.1016/j.amjmed.2007.07.033.
9. Tugcu V, Tas S, Eren G, Bedirhan B, Karadag S, Tasci A. Effectiveness of Acupuncture in Patients with Category IIIB Chronic Pelvic Pain Syndrome: Een verslag van 97 patiënten. Pijngeneeskunde. 2010;11(4):518-523. doi:10.1111/j.1526-4637.2009.00794.x.