Borderline Persoonlijkheidsstoornis

Wat is Borderline Persoonlijkheidsstoornis?

Borderline persoonlijkheidsstoornis is een ziekte die gekenmerkt wordt door een voortdurend patroon van wisselende stemmingen, zelfbeeld, en gedrag. Deze symptomen resulteren vaak in impulsieve acties en problemen in relaties met andere mensen. Een persoon met borderline persoonlijkheidsstoornis kan episodes van woede, depressie en angst ervaren die van een paar uur tot dagen kunnen duren. Herkenbare symptomen treden meestal op tijdens de adolescentie (tienerjaren) of vroege volwassenheid, maar vroege symptomen van de ziekte kunnen zich voordoen tijdens de kindertijd.

Wat zijn de tekenen en symptomen?

Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen stemmingswisselingen ervaren en kunnen onzekerheid vertonen over hoe ze zichzelf en hun rol in de wereld zien. Als gevolg daarvan kunnen hun interesses en waarden snel veranderen. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis hebben ook de neiging om dingen in extremen te zien, zoals alles goed of alles slecht. Hun mening over andere mensen kan ook snel veranderen. Iemand die de ene dag als een vriend wordt gezien, kan de volgende dag als een vijand of verrader worden beschouwd. Deze wisselende gevoelens kunnen leiden tot intense en onstabiele relaties.

Andere tekenen of symptomen kunnen zijn:

• Pogingen om echte of ingebeelde verlating te vermijden, zoals het snel initiëren van intieme (fysieke of emotionele) relaties of het afsnijden van de communicatie met iemand in afwachting van verlaten te worden
• Een patroon van intense en instabiele relaties met familie, vrienden, en geliefden, vaak schommelend van extreme nabijheid en liefde (idealisatie) naar extreme afkeer of woede (devaluatie)
• Vervormd en onstabiel zelfbeeld of zelfbesef
• Impulsief en vaak gevaarlijk gedrag, zoals geld uitgeven, onveilige seks, middelenmisbruik, roekeloos rijden en eetbuien. Let op: als deze gedragingen zich voornamelijk voordoen in tijden van verhoogde stemming of energie, kunnen ze eerder wijzen op een stemmingsstoornis dan op een borderline persoonlijkheidsstoornis.
• Zelfbeschadigend gedrag, zoals snijden
• Rekerende gedachten aan suïcidaal gedrag of bedreigingen
• Intense en sterk wisselende stemmingen, waarbij elke episode een paar uur tot een paar dagen duurt
• Chronische gevoelens van leegte
• Onaangepaste, intense woede of problemen om woede te beheersen
• Moeite om vertrouwen te hebben, wat soms gepaard gaat met irrationele angst voor de bedoelingen van anderen
• Gevoelens van dissociatie, zoals het gevoel van zichzelf afgesneden te zijn, zichzelf van buiten het lichaam waar te nemen, of gevoelens van onwerkelijkheid

Niet iedereen met een borderline persoonlijkheidsstoornis ervaart elk symptoom. Sommige individuen ervaren slechts een paar symptomen, terwijl anderen er veel hebben. Symptomen kunnen worden uitgelokt door schijnbaar gewone gebeurtenissen; mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen bijvoorbeeld boos en overstuur raken over kleine scheidingen – als gevolg van zakenreizen of veranderingen in plannen – van mensen met wie ze zich nauw verbonden voelen. De ernst en frequentie van de symptomen en hoe lang ze duren zullen variëren, afhankelijk van het individu en hun specifieke ziekte.

Wat veroorzaakt borderline persoonlijkheidsstoornis?

Wetenschappers weten niet zeker wat de oorzaak is van borderline persoonlijkheidsstoornis, maar onderzoek suggereert dat genetische, omgevings- en sociale factoren een rol spelen.

• Familiegeschiedenis. Mensen die een naaste familielid hebben (zoals een ouder of broer of zus) met de stoornis kunnen een hoger risico lopen op het ontwikkelen van borderline persoonlijkheidsstoornis of borderline persoonlijkheidsstoornis kenmerken (zoals impulsiviteit en agressie).
• Hersenfactoren. Studies tonen aan dat mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis structurele en functionele veranderingen in de hersenen kunnen hebben, vooral in de gebieden die impulsen en emotionele regulatie controleren. Maar het is niet duidelijk of deze veranderingen risicofactoren voor de stoornis zijn, of door de stoornis worden veroorzaakt.
• Omgevings-, Culturele-, en Sociale Factoren. Veel mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis melden dat zij in hun jeugd traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt, zoals misbruik, verlating, of tegenspoed. Anderen kunnen zijn blootgesteld aan onstabiele, invaliderende relaties, en vijandige conflicten.

Hoewel deze factoren iemands risico kunnen verhogen, betekent dit niet dat de persoon een borderline persoonlijkheidsstoornis zal ontwikkelen. Evenzo kunnen er mensen zijn zonder deze risicofactoren die in hun leven een borderline persoonlijkheidsstoornis zullen ontwikkelen.

Hoe weet ik of ik een borderline persoonlijkheidsstoornis heb?

Een gediplomeerde professional in de geestelijke gezondheidszorg – zoals een psychiater, psycholoog of klinisch maatschappelijk werker – die ervaring heeft met het diagnosticeren en behandelen van psychische stoornissen, kan de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis stellen, op basis van een grondig interview en een gesprek over symptomen. Een zorgvuldig en grondig medisch onderzoek kan ook helpen om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten.

De professional in de geestelijke gezondheidszorg kan vragen stellen over symptomen en persoonlijke en familiaire medische voorgeschiedenis, inclusief een geschiedenis van psychische aandoeningen. Deze informatie kan helpen bij het bepalen van de beste behandeling.

Welke andere ziekten komen vaak samen voor met borderline persoonlijkheidsstoornis?

Borderline persoonlijkheidsstoornis komt vaak voor met andere psychische aandoeningen. Deze co-occurring stoornissen kunnen het moeilijker maken om borderline persoonlijkheidsstoornis te diagnosticeren en te behandelen, vooral als de symptomen van andere ziekten overlappen met de symptomen van borderline persoonlijkheidsstoornis. Bijvoorbeeld, een persoon met borderline persoonlijkheidsstoornis kan meer kans hebben om ook symptomen van depressie, bipolaire stoornis, angststoornissen, middelenmisbruik of eetstoornissen te ervaren.

Hoe wordt borderline persoonlijkheidsstoornis behandeld?

Borderline persoonlijkheidsstoornis is historisch gezien als moeilijk te behandelen beschouwd. Maar met nieuwere, evidence-based behandeling ervaren veel mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis minder en minder ernstige symptomen, een verbeterd functioneren en een verbeterde kwaliteit van leven. Het is belangrijk voor patiënten met borderline persoonlijkheidsstoornis om een evidence-based, gespecialiseerde behandeling te krijgen van een adequaat opgeleide professional in de geestelijke gezondheidszorg. Andere soorten behandeling, of behandeling door een aanbieder die niet voldoende is opgeleid, zijn mogelijk niet in het voordeel van de patiënt.

Vele factoren zijn van invloed op de lengte van de tijd die het duurt voordat de symptomen verbeteren zodra de behandeling begint, dus het is belangrijk voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis en hun dierbaren om geduldig te zijn en de juiste ondersteuning te krijgen tijdens de behandeling.

Het is belangrijk om de behandeling te zoeken en vol te houden.

NIMH-gefinancierde studies geven aan dat patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis die geen adequate behandeling krijgen, meer kans hebben om andere chronische medische of psychische aandoeningen te ontwikkelen en minder kans hebben om gezonde levensstijlkeuzes te maken. Borderline persoonlijkheidsstoornis is ook geassocieerd met een significant hoger percentage zelfbeschadiging en suïcidaal gedrag dan de algemene bevolking.

De hieronder beschreven behandelingen zijn slechts enkele van de opties die beschikbaar kunnen zijn voor een persoon met een borderline persoonlijkheidsstoornis.

Psychotherapie

Psychotherapie is de eerstelijnsbehandeling voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Het kan worden gegeven een-op-een tussen de therapeut en de patiënt of in een groepssetting. Door een therapeut geleide groepssessies kunnen mensen met een borderlinepersoonlijkheidsstoornis leren hoe ze met anderen moeten omgaan en hoe ze zich effectief kunnen uitdrukken. Het is belangrijk dat mensen in therapie goed kunnen opschieten met hun therapeut en deze vertrouwen. De aard zelf van de borderline persoonlijkheidsstoornis kan het moeilijk maken voor mensen met deze stoornis om een comfortabele en vertrouwensband met hun therapeut te onderhouden.

Twee voorbeelden van psychotherapieën die worden gebruikt voor de behandeling van borderline persoonlijkheidsstoornis zijn Dialectische Gedragstherapie (DBT) en Cognitieve Gedragstherapie (CGT).

DBT, dat is ontwikkeld voor personen met een borderline persoonlijkheidsstoornis, maakt gebruik van concepten van mindfulness en acceptatie of bewust zijn van en attent zijn op de huidige situatie en emotionele toestand. DBT leert ook vaardigheden om intense emoties te beheersen, zelfdestructief gedrag te verminderen en relaties te verbeteren.

CBT kan mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis helpen kernovertuigingen en gedragingen te identificeren en te veranderen die ten grondslag liggen aan onjuiste percepties van zichzelf en anderen en problemen in de omgang met anderen. CGT kan helpen een reeks stemmings- en angstsymptomen te verminderen en het aantal suïcidale of zelfbeschadigende gedragingen te verminderen.

Medicatie

Medicatie wordt meestal niet gebruikt als primaire behandeling voor borderline persoonlijkheidsstoornis omdat de voordelen onduidelijk zijn. In sommige gevallen kan een psychiater echter medicatie aanbevelen om specifieke symptomen te behandelen, zoals stemmingswisselingen, depressie, of andere mentale stoornissen die kunnen voorkomen bij borderline persoonlijkheidsstoornis. Behandeling met medicijnen kan zorg van meer dan één medische professional vereisen.

Bepaalde medicijnen kunnen bij verschillende mensen verschillende bijwerkingen veroorzaken. Personen moeten met zijn of haar zorgverlener bespreken wat zij van een bepaalde medicatie kunnen verwachten.

Andere elementen van zorg

Sommige mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis ervaren ernstige symptomen en hebben intensieve, vaak intramurale, zorg nodig. Andere mensen kunnen poliklinische behandelingen nodig hebben, maar hebben nooit ziekenhuisopname of spoedeisende zorg nodig.

Therapie voor verzorgers en familieleden

Families van mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen ook baat hebben bij therapie. Het hebben van een familielid met de stoornis kan stressvol zijn, en familieleden kunnen onbedoeld handelen op manieren die de symptomen van hun familielid verergeren.

Sommige therapieën voor borderline persoonlijkheidsstoornis betrekken familieleden bij behandelsessies. Deze sessies helpen families vaardigheden te ontwikkelen om een familielid met borderline persoonlijkheidsstoornis beter te begrijpen en te ondersteunen. Andere therapieën richten zich op de behoeften van familieleden om hen te helpen de obstakels en strategieën te begrijpen voor de zorg voor iemand met borderline persoonlijkheidsstoornis. Hoewel er meer onderzoek nodig is om de effectiviteit van gezinstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis vast te stellen, suggereren studies naar andere psychische stoornissen dat het betrekken van familieleden kan helpen bij de behandeling van een persoon.

Wat voor onderzoek wordt er gedaan om de diagnose en behandeling van borderline persoonlijkheidsstoornis te verbeteren?

Onderzoek naar borderline persoonlijkheidsstoornis richt zich op biologische en omgevingsrisicofactoren, met speciale aandacht voor symptomen die op jonge leeftijd kunnen opduiken. Onderzoekers voeren studies uit gericht op adolescenten die risico lopen op borderline persoonlijkheidsstoornis om methoden te ontwikkelen die helpen de stoornis vroegtijdig te identificeren. Onderzoek naar borderline persoonlijkheidsstoornis is ook gericht op de ontwikkeling en evaluatie van psychotherapie en farmacologische interventies ter voorkoming van zelfbeschadigend en suïcidaal gedrag, dat in hoge mate voorkomt bij mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis.

Hoe kan ik deelnemen aan klinisch onderzoek?

Clinische trials zijn onderzoeken die kijken naar nieuwe manieren om ziekten en aandoeningen, waaronder borderline persoonlijkheidsstoornis, te voorkomen, op te sporen of te behandelen. Tijdens klinische trials kunnen behandelingen bestaan uit nieuwe medicijnen, nieuwe soorten psychotherapie, nieuwe combinaties van medicijnen, of nieuwe manieren om bestaande behandelingen te gebruiken. Het doel van klinische proeven is om te bepalen of een nieuwe test of behandeling werkt en veilig is.

Hoewel individuele deelnemers baat kunnen hebben bij deelname aan een klinische proef, moeten deelnemers zich ervan bewust zijn dat het primaire doel van een klinische proef is om nieuwe wetenschappelijke kennis te vergaren, zodat anderen in de toekomst beter kunnen worden geholpen. Beslissingen over deelname aan een klinische proef kunnen het beste worden genomen in samenwerking met een gediplomeerd gezondheidswerker.

Om meer te weten te komen over klinische proeven, kunt u terecht op NIH Clinical Trials and You (www.nih.gov/health/clinicaltrials/index.htm). Om een klinische proef te vinden, gaat u naar www.ClinicalTrials.gov.

Waar kan ik hulp vinden?

Mental Health Treatment Locator

Voor meer informatie, hulpbronnen en onderzoek naar psychische aandoeningen, gaat u naar de NIMH-website op http://www.nimh.nih.gov. De website MedlinePlus van de National Library of Medicine (https://medlineplus.gov/) bevat ook informatie over een breed scala aan psychische aandoeningen.

Voor algemene informatie over geestelijke gezondheid en om behandelingsdiensten te vinden, belt u de hulplijn voor behandeling van de Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) op 1-800-662-HELP (4357). SAMHSA heeft ook een Behavioral Health Treatment Locator op zijn website (https://findtreatment.samhsa.gov) die op locatie kan worden doorzocht.

Vragen aan uw arts

Het stellen van vragen en het verstrekken van informatie aan uw arts of zorgverlener kan uw zorg verbeteren. Praten met uw arts schept vertrouwen en leidt tot betere resultaten, kwaliteit, veiligheid en tevredenheid. Bezoek de website van de Agency for Healthcare Research and Quality voor tips op www.ahrq.gov/patients-consumers.

Meer informatie over het vinden van een zorgverlener of behandeling voor psychische stoornissen is beschikbaar op onze webpagina Help for Mental Illness, beschikbaar op http://www.nimh.nih.gov/findhelp.

Reprints

Deze publicatie behoort tot het publieke domein en mag worden gereproduceerd of gekopieerd zonder toestemming van het NIMH. Bronvermelding van het NIMH wordt op prijs gesteld. Wij moedigen u aan het te reproduceren en te gebruiken bij uw inspanningen om de volksgezondheid te verbeteren. Ongepast gebruik van overheidsmateriaal kan echter juridische of ethische problemen opleveren, dus vragen wij u deze richtlijnen te volgen:

• NIMH onderschrijft of beveelt geen commerciële producten, processen of diensten aan, en onze publicaties mogen niet worden gebruikt voor reclame- of aanbevelingsdoeleinden.
• NIMH geeft geen specifiek medisch advies of behandelingsaanbevelingen of doorverwijzingen; ons materiaal mag niet worden gebruikt op een manier die de schijn heeft van het verstrekken van dergelijke informatie.
• NIMH verzoekt niet-federale organisaties onze publicaties niet te wijzigen op manieren die de integriteit en het “merk” bij gebruik van de publicatie in gevaar brengen.
• De toevoeging van niet-federale overheidslogo’s en websitelinks mag niet de schijn wekken dat NIMH specifieke commerciële producten of diensten, of medische behandelingen of diensten goedkeurt.
• Afbeeldingen die in publicaties worden gebruikt, zijn van modellen en worden alleen ter illustratie gebruikt. Het gebruik van sommige afbeeldingen is beperkt.

Als u vragen heeft over deze richtlijnen en het gebruik van NIMH-publicaties, neem dan contact op met het NIMH Information Resource Center op 1-866-615-6464 of e-mail [email protected].

Voor meer informatie

Voor meer informatie over borderline persoonlijkheidsstoornis, bezoek:

Medline Plus (National Library of Medicine)
http://medlineplus.gov
(En espanol: http://medlineplus.gov/spaans)

Voor informatie over klinische trials, bezoek:
ClinicalTrials.gov: http://www.clinicaltrials.gov
(En espanol: http://salud.nih.gov/investigacion-clinica/)

Voor meer informatie over aandoeningen die van invloed zijn op de geestelijke gezondheid, middelen en onderzoek, kunt u terecht op de website van het NIMH (http://www.nimh.nih.gov).

National Institute of Mental Health
Office of Science Policy, Planning, and Communications
Science Writing, Press, and Dissemination Branch
6001 Executive Boulevard
Room 6200, MSC 9663
Bethesda, MD 20892-9663
Telefoon: 301-443-4513 of 1-866-615-NIMH (6464) toll-free
TTY: 301-443-8431 of 1-866-415-8051 toll-free
FAX: 301-443-4279
E-mail: [email protected]
Website: www.nimh.nih.gov
U.S. DEPARTMENT OF HEALTH & HUMAN SERVICES
National Institutes of Health
National Institute of Mental Health
NIH Publication No. QF 17-4928